پروژه پای نتورک (Pi Network) در سال ۲۰۱۹ با ایده‌ای جذاب وارد صحنه شد: استخراج رمزارز تنها با یک کلیک روزانه روی تلفن همراه، بدون نیاز به تجهیزات گران یا برق بالا. همین سادگی باعث جذب میلیون‌ها کاربر شد که امیدوار بودند این پروژه تبدیل به «بیت‌کوین بعدی» شود. اما مسیر این پروژه برخلاف انتظار، به‌جای یک صعود سریع، به دوره‌ای طولانی از تأخیرها، ابهامات و کاهش شدید قیمت تبدیل شد.
فهرست مطالب
وعده‌ها و واقعیت‌های پروژه پای نتورک
پای نتورک از ابتدا یک نقشه راه ساده داشت: شروع با استخراج موبایلی، راه‌اندازی تست‌نت، اجرای احراز هویت (KYC) و در نهایت، راه‌اندازی شبکه اصلی (Mainnet) با امکان معامله آزاد. اما آخرین مرحله بیش از حد انتظار زمان‌بر شد.
در فوریه ۲۰۲۵، شبکه اصلی برای معاملات خارجی باز شد، اما این اتفاق با مشکلات زیادی همراه بود. بسیاری از کاربران به دلیل نقص در سیستم احراز هویت نتوانستند دارایی‌های خود را منتقل کنند. از سوی دیگر، با آغاز معاملات در صرافی‌ها، قیمت توکن پای تا نزدیک ۳ دلار صعود کرد اما خیلی زود با فروش گسترده و نبود کاربرد واقعی، تا حدود ۰.۵۸ دلار سقوط کرد.
چرا جامعه کریپتو به پای نتورک بدبین شد؟
۱. تاخیرهای پی‌درپی در راه‌اندازی شبکه اصلی
با وجود وعده‌های مکرر، شبکه اصلی تا سال ۲۰۲۵ راه‌اندازی نشد. کاربران سال‌ها با امید به آینده منتظر ماندند، اما این انتظارهای بی‌نتیجه، بسیاری را دلسرد کرد.
۲. تمرکز قدرت در دست تیم اصلی
اگرچه پروژه شعار تمرکززدایی سر می‌داد، واقعیت خلاف آن بود. تمام نودهای فعال شبکه اصلی و بخش بزرگی از عرضه توکن‌ها در اختیار تیم مرکزی باقی ماند. این ساختار شباهت زیادی به یک شرکت خصوصی دارد تا یک شبکه غیرمتمرکز.
۳. نبود شفافیت و اطلاعات فنی
هیچ توضیح دقیقی درباره ساختار توکن، زمان‌بندی آزادسازی توکن‌ها یا مکانیزم سوزاندن (burn) وجود ندارد. در نتیجه، تحلیلگران نمی‌توانند ارزیابی دقیقی از آینده این پروژه ارائه دهند.
۴. مشکلات لیست شدن در صرافی‌ها
پای هنوز در صرافی‌های معتبری مانند بایننس یا کوین‌بیس لیست نشده است. در صرافی‌هایی مانند OKX و Bitget نیز کاربران از مشکلات برداشت و تأخیرهای طولانی خبر داده‌اند.
۵. حجم معاملات ساختگی و کاهش هیجان
در فوریه ۲۰۲۵، حجم معاملات به میلیاردها دلار رسید. اما چند ماه بعد، این رقم به حدود ۴۰ میلیون دلار سقوط کرد. چنین افت شدیدی سوالاتی درباره واقعی بودن تقاضا و احتمال استفاده از ربات‌ها یا بازارسازی داخلی ایجاد کرد.
۶. کاربران در یک حلقه بسته گیر افتاده‌اند
با نبود امکان برداشت آزاد یا کاربرد عملی برای توکن پای، بسیاری از کاربران در واقع فقط شاهد افزایش عددی بی‌فایده در اپلیکیشن هستند.
آیا پای نتورک کلاهبرداری است یا فقط یک ایده شکست‌خورده؟
پای نتورک ICO نداشت و برای ورود نیازی به سرمایه اولیه نبود. اما مدل دعوت کاربران برای افزایش سرعت استخراج، بیش از آن‌که به یک پروژه بلاکچینی شبیه باشد، یادآور طرح‌های بازاریابی شبکه‌ای است. همچنین، وجود تبلیغات زیاد و الزام به انجام KYC باعث نگرانی‌هایی درباره حریم خصوصی کاربران شده است.
برخی از چهره‌های شناخته‌شده بازار رمزارز مانند بن ژو (مدیرعامل Bybit) و جاستین بونز (بنیان‌گذار Cyber Capital) نیز نسبت به اعتبار پای نتورک تردیدهایی مطرح کرده‌اند.
مسیر بازگشت پای نتورک چیست؟
اگر پای بخواهد شانس احیا داشته باشد، باید این اقدامات را انجام دهد:
- شفاف‌سازی کامل کد و ساختار پروژه از طریق متن‌باز کردن کدها
- ایجاد کاربرد واقعی برای توکن‌ها، از جمله پرداخت‌ها یا استفاده در اپلیکیشن‌های غیرمتمرکز
- گسترش لیست شدن در صرافی‌های معتبر برای افزایش نقدشوندگی
- اجرای سازوکارهای تمرکززدایی واقعی برای واگذاری قدرت تصمیم‌گیری به جامعه
اما حتی در صورت تحقق این موارد، چالش اعتماد ازدست‌رفته و مشارکت کم کاربران همچنان باقی می‌ماند.
جمع‌بندی
پای نتورک روزی با وعده ساده «استخراج رایگان با موبایل» میلیون‌ها کاربر را جذب کرد، اما اکنون با آینده‌ای مبهم، قیمت کاهش‌یافته و مشکلات فنی متعدد مواجه است. بازگشت این پروژه به دوران اوج، نیازمند تغییرات اساسی در ساختار، شفافیت و تمرکززدایی است. در غیر این صورت، پای ممکن است به‌جای یک موفقیت بزرگ، به‌عنوان یک فرصت ازدست‌رفته در ذهن‌ها باقی بماند.