اسپایدرچین (Spiderchain): لایه دوم EVM برای بیت‌کوین

در دنیای رمزارزها، شبکه بیت‌کوین همواره به‌عنوان امن‌ترین و غیرمتمرکزترین بلاک‌چین شناخته می‌شود، اما ضعف‌هایی چون نبود قابلیت اجرای قراردادهای هوشمند و مقیاس‌پذیری محدود، مانعی برای گسترش کاربردهای آن شده است. پروژه‌هایی مانند Stacks و RSK تلاش کرده‌اند این خلأ را پر کنند، اما هرکدام با چالش‌هایی روبه‌رو بوده‌اند. در این میان، Spiderchain از دل پروژه Botanix Labs با هدف ایجاد یک لایه دوم سریع، امن و سازگار با EVM برای بیت‌کوین معرفی شده است؛ راهکاری نوآورانه که با استفاده از multisigهای تصادفی، امنیت را تضمین می‌کند و در عین حال امکان توسعه اپلیکیشن‌های اتریومی را در بستر بیت‌کوین فراهم می‌سازد. در این مقاله، با معماری Spiderchain، شیوه عملکرد multisigهای چرخشی، مقایسه دقیق آن با Stacks و RSK، و فرصت‌های جدید آن در حوزه دیفای آشنا خواهید شد.

• معرفی sBTC و به‌روزرسانی Nakamoto در Stacks

نکات کلیدی مقاله

• Spiderchain یک لایه دوم مبتنی بر بیت‌کوین است که از EVM پشتیبانی می‌کند.
• از کیف‌پول‌های multisig با اعضای تصادفی برای امنیت استفاده می‌کند.
• امکان اجرای قراردادهای هوشمند اتریوم (Solidity) بدون بازنویسی فراهم است.
• زمان بلاک بسیار پایین (~۵ ثانیه) و کارمزدهای بسیار کم دارد.
• در مقایسه با Stacks و RSK، بیشترین سازگاری را با اتریوم و بیشترین تمرکززدایی را دارد.
• بیت‌کوین نقش توکن بومی شبکه را دارد و برای پرداخت گس نیز استفاده می‌شود.
• در حال حاضر در فاز تست‌نت است و پتانسیل بالایی برای رشد دارد.
• همکاری با پروژه‌هایی مانند Chainlink و Aave مسیر دیفای روی بیت‌کوین را هموارتر می‌کند.

اسپایدرچین (Spiderchain) بیت کوین چیست؟

امروزه با رشد روزافزون بلاک‌چین و به‌ویژه نیاز به مقیاس‌پذیری بیشتر شبکه‌های اصلی، لایه‌های دوم نقش مهمی در تکامل اکوسیستم ارزهای دیجیتال ایفا می‌کنند. پروژه Botanix Labs با معرفی Spiderchain به این نیاز پاسخ داده است. Spiderchain در واقع یک لایه دوم است که روی شبکه بیت‌کوین کار می‌کند و ماشین مجازی اتریوم (EVM) را فراهم می‌کند. به زبان ساده، Spiderchain به توسعه‌دهندگان اجازه می‌دهد تا قراردادهای هوشمند و اپلیکیشن‌های غیرمتمرکز اتریوم را در بستری امن و غیرمتمرکز مبتنی بر بیت‌کوین اجرا کنند. این لایه دوم دارای مکانیسم دوطرفه پل زدن (Two-way Peg) است که بیت‌کوین را بین شبکه اصلی و Spiderchain منتقل می‌کند و از سیستم کیف‌پول‌های چندامضایی بهره می‌برد. در مستندات رسمی Spiderchain آمده است که این شبکه «یک سری از کیف‌پول‌های چندامضایی متوالی بین اورکستیتورها (Orchestrators) است که امنیت آن از طریق غیرمتمرکزسازی این کیف‌ها تأمین می‌شود». به عبارت دیگر، هر کیف چندامضایی حکم یکی از «پاهای» تار عنکبوتی (Spider) را دارد و هر بلاک جدید بیت‌کوین یک کیف چندامضایی جدید با اعضای تصادفی ایجاد می‌کند. این ساختار زنجیروار، طلای «وثیقه‌ی متحرک» را در شبکه‌ای از والت‌های چندامضایی غیرمتمرکز قفل می‌کند و بدین ترتیب دارایی بیت‌کوین را از بلاک‌چین اصلی جدا می‌سازد.

فناوری امضای چندگانه تصادفی و نقش آن در امنیت Spiderchain

یکی از نوآوری‌های کلیدی Spiderchain استفاده از امضای چندامضایی تصادفی (Randomized Multisig) است. در این روش، در هر بلاک جدید بیت‌کوین، گروهی تصادفی از اورکستیتورها انتخاب شده و یک کیف پول چندامضایی جدید تشکیل می‌دهند. در نتیجه، بیت‌کوین‌های قفل‌شده در Spiderchain بین زنجیره‌ای از این کیف‌های چندامضایی در گردش است. این الگوریتم باعث ایجاد یک شبکه گسترده و پویا از والت‌های چندامضایی می‌شود که هیچ شخص یا گروه کوچکی قادر به کنترل آن نخواهد بود. بلاگ رسمی Botanix تأکید می‌کند که وجود این امضای چندامضایی تضمین می‌کند «هیچ فردی به‌تنهایی نمی‌تواند بیت‌کوین‌های داخل Spiderchain را برداشت کند» و عملیات انتقال دارایی (peg-in/peg-out) توسط «یک گروه چرخشی و قابل اعتبارسازی از امضاکنندگان» صورت می‌گیرد. به بیان دیگر، به علت ساختار تصادفی و تغییرپذیر اعضای هر کیف چندامضایی، امکان همدستی یا کنترل یکپارچه شبکه توسط بازیگران مخرب بسیار کاهش می‌یابد.

این روش همچنین مکانیزم ویژه‌ای برای جلوگیری از خرج دوباره (Double-Spend) ارائه می‌دهد. در Spiderchain هر انتقال پول به بلاک‌چین بیت‌کوین یک ورودی خرج‌شده قبلی را به‌عنوان ورودی جدید استفاده می‌کند و این امر ارسال دوباره‌ی تراکنش‌ها را غیرممکن می‌سازد. افزون بر این، طراحی «امنیت رو به جلو» (Forward Security) Spiderchain تضمین می‌کند که حتی اگر مهاجمی بتواند اکثریت نسبی شبکه را کنترل کند، بیت‌کوین‌های قبلاً به کیف‌های قدیمی منتقل‌شده همچنان امن باقی می‌مانند. به عبارت دقیق‌تر، طبق مستندات، «حتی در رخداد نادری که مهاجمی ۲/۳ اکثریت را در اختیار بگیرد، طراحی Spiderchain تضمین می‌کند بیت‌کوین‌های زیرزمینی در کیف‌های چندامضایی قدیمی امن بماند» و عملاً دزدیده شدن آنها توسط مهاجم تقریباً غیرممکن است. مجموع این ویژگی‌ها نشان می‌دهد Spiderchain با بهره از انتخاب تصادفی اعضا و امضای چندامضایی چرخشی، سطح بالایی از امنیت و تمرکززدایی را برای دارایی‌های کاربر به ارمغان می‌آورد.

مقایسه Spiderchain با سایر راهکارهای لایه دوم بیت‌کوین (Stacks و RSK)

برای درک بهتر جایگاه Spiderchain، آن را با دو راهکار مطرح دیگر لایه دوم بیت‌کوین مقایسه می‌کنیم: Stacks و RSK (Rootstock). جدول زیر ویژگی‌های کلیدی، مزایا و معایب هرکدام را نشان می‌دهد:

مشخصه	Spiderchain (Botanix)	Stacks	RSK (Rootstock)
نوع لایه	لایه دوم EVM-سازگار روی بیت‌کوین	لایه ۱.۵ / پل (sidechain-like) با قراردادهای Clarity	سایدچین EVM-سازگار (Rootstock)
سازوکار اجماع	اثبات سهام (PoS) با ارث‌بری امنیت PoW بیت‌کوین	اثبات انتقال (PoX) با قفل بیت‌کوین به عنوان سپرده	اثبات کار با ادغام استخراج بیت‌کوین (merged mining)
توکن بومی / گس	بیت‌کوین (BTC) برای کارمزد	توکن STX برای کارمزد	RBTC (یک-به-یک با بیت‌کوین)
ماشین مجازی	اتریوم (EVM – استفاده از پیاده‌سازی Reth)	زبان Clarity (سازگار با EVM نیست)	EVM (ماشین مجازی Rootstock – RVM)
زمان بلاک	حدود ۵ ثانیه (بسیار سریع)	حدود ۱۰ دقیقه (همزمان با لایه بیت‌کوین)	حدود ۳۰ ثانیه (سریع‌تر از بیت‌کوین)
کارمزد تراکنش	چند سنت (نرخ ثابت پایین)	کارمزد به STX (متغیر، وابسته به لنگرگذاری)	کمتر از بیت‌کوین اصلی (گس RBTC)
امنیت	شبکه‌ای از کیف‌های چندامضایی چرخشی و تصادفی	امنیت از طریق PoX و لنگرگذاری تراکنش‌ها در بیت‌کوین	امنیت به ارث برده از بیت‌کوین از طریق استخراج مشترک
مزایا	غیرمتمرکز و EVM-سازگار، امنیت بالا، سرعت و کارمزد پایین	امنیت مستقیم بیت‌کوین (PoX)، درآمد بیت‌کوین برای مشارکت	EVM-سازگار، شبکه فعال، تأیید سریع‌تر نسبت به BTC
معایب	در فاز آزمایشی (Mainnet نرسیده)، وابسته به جذب اورکستیتور	متفاوت از اکوسیستم اتریوم (Clarity)، سرعت نهائی کند	نیاز به توکن جدید (RBTC)، احتمال تمرکز در استخراج

پس از مطالعه جدول فوق، نکات زیر قابل ذکر هستند:

• Spiderchain (Botanix): Spiderchain با استفاده از مکانیسم تصادفی اورکستیتورها، امنیت و تمرکززدایی بالایی دارد و اجرای EVM کاملی ارائه می‌کند. تأمین امنیت از طریق ارتباط با لایه اصلی بیت‌کوین (ارث‌بری PoW) و سیستم PoS داخلی انجام می‌شود. سرعت بسیار بالای شبکه (حدود ۵ ثانیه بلاک) و کارمزد اندک چند سنتی، از مهم‌ترین مزایای آن‌اند. با این حال، چون Spiderchain هنوز در مراحل توسعه و آزمایش است، به بلوغ شبکه و جذب اپراتور (اورکستیتور) نیاز دارد.
• Stacks: این پروژه از مدل Proof of Transfer (PoX) بهره می‌برد که در آن ماینرها بیت‌کوین «قفل» می‌کنند تا بلوک‌های Stacks را معتبر کنند. Stacks بر روی ایجاد امنیت با اتکا به بیت‌کوین و لنگرگذاری داده‌ها در بلاک‌چین بیت‌کوین تمرکز دارد. Stacks ارز بومی خود را (STX) دارد و کاربران می‌توانند پاداش بیت‌کوین دریافت کنند. از طرفی سرعت نهایی تراکنش‌ها وابسته به تولید بلاک‌های بیت‌کوین است (حدود ۱۰ دقیقه) و از EVM پشتیبانی نمی‌کند (از زبان Clarity استفاده می‌کند). Stacks مزیت اجرای قراردادهای غیرمتمرکز با پشتوانه بیت‌کوین را دارد، اما برای مهاجرت از اتریوم به دلیل سازگاری متفاوت، نیاز به بازنویسی قراردادها خواهد بود.
• RSK (Rootstock): یک سایدچین EVM-سازگار برای بیت‌کوین است که از مدل گواه اثبات کار به‌صورت مشترک (merged mining) استفاده می‌کند. RSK ارز RBTC را به‌عنوان کارمزد دارد که ۱:۱ با بیت‌کوین پگ شده است. این پروژه نیز ماشین مجازی اتریوم را (به‌نام RVM) فراهم می‌کند و قراردادهای اتریومی را تقریباً بدون تغییر اجرا می‌کند. سرعت بلاک در RSK نزدیک به ۳۰ ثانیه است و امنیت شبکه از طریق قدرت هش بیت‌کوین تامین می‌شود. مزیت بزرگ RSK، سازگاری با اکوسیستم اتریوم و سابقه عملیاتی نسبی آن است؛ اما نیاز به توکن جدید (RBTC) و خطر متمرکز شدن استخراج (اگر چند استخر بزرگ کنترل بیشتری داشته باشند) از جمله معایب آن به‌شمار می‌آید.

مزایا و معایب هر پلتفرم:

• Spiderchain (Botanix):
  • مزایا: امنیت بالا با استفاده از شبکه امضای چندگانه، مقیاس‌پذیری بی‌سابقه (بلاک ۵ ثانیه)، کارمزد بسیار کم (چند سنت)، سازگاری کامل با EVM و ابزارهای اتریوم. امکان استفاده مستقیم از سرمایه بیت‌کوین (BTC به‌عنوان گس) و تعامل با دیفای.
  • معایب: تازه در مرحله آزمایش است، جامعه کاربری و توسعه‌دهندگان هنوز در حال گسترش، به جذب تعداد کافی اورکستیتور نیاز دارد.
• Stacks:
  • مزایا: امنیت ارث‌بری از بیت‌کوین (PoX و anchoring)، اکوسیستم فعالی از dAppها (مانند بازارهای NFT و DNS غیرمتمرکز)، پاداش بیت‌کوین برای مشارکت‌کنندگان.
  • معایب: پشتیبانی نکردن از قراردادهای اتریوم (زبان Clarity)، وابستگی به بلاک‌چین بیت‌کوین برای نهایی شدن (تاخیر ~۱۰ دقیقه)، استفاده از توکن جداگانه STX.
• RSK:
  • مزایا: سازگاری با EVM (مهاجرت آسان قراردادها)، شبکه عملیاتی و ابزارهای توسعه موجود، سرعت تراکنش بهتر از بیت‌کوین اصلی.
  • معایب: نیاز به توکن RBTC جدید، امنیت PoW آن مستقیماً معادل بیت‌کوین نیست (احتمال تمرکز استخراج)، و بر خلاف Stacks، نیاز به مشارکت ماینرهای بیت‌کوین برای امنیت.

اجرای EVM در Botanix و مزایای آن

یکی از جذاب‌ترین ویژگی‌های Spiderchain، اجرای کامل ماشین مجازی اتریوم (EVM) در بستر بیت‌کوین است. Spiderchain عملاً نسخه‌ای از زبان Solidity و کامپایلرهای اتریوم را شبیه‌سازی کرده است؛ تیم Botanix نسخه Rust مشتری Ethereum (Reth) را فورک کرده و یک محیط EVM معادل بر روی شبکه بیت‌کوین ایجاد کرده است. نتیجه این است که توسعه‌دهندگان اتریوم می‌توانند با کمترین تغییر، قراردادهای هوشمند و اپلیکیشن‌های خود را در شبکه Spiderchain مستقر کنند. ابزارهای معروف اتریوم مثل وب‌۳.js یا Truffle/Hardhat برای این شبکه قابل استفاده است. به بیان دیگر، توانایی انتقال پروژه‌های نوشته‌شده برای اتریوم به بستر Spiderchain وجود دارد؛ مشابه RSK که با ماشین مجازی RVM خود قراردادهای اتریومی را اجرا می‌کند. این سازگاری به توسعه‌دهندگان اتریوم اجازه می‌دهد از اکوسیستم غنی اتریوم، کتابخانه‌ها و دیفای آماده در اکوسیستم بیت‌کوین بهره‌مند شوند، بدون نیاز به یادگیری زبان یا ابزار کاملاً جدید.

پتانسیل Spiderchain برای مقیاس‌پذیری، دیفای و سازگاری با اکوسیستم بیت‌کوین و اتریوم

Spiderchain می‌تواند تحولی بزرگ در استفاده‌ی دیفای روی بیت‌کوین (Bitcoin DeFi یا BTCFi) ایجاد کند. مطابق با همکاری اخیر با Chainlink، Spiderchain به عنوان بستری امن و مقیاس‌پذیر برای اپلیکیشن‌های پیشرفته مبتنی بر داده معرفی شده است. به گفته تیم Botanix، پس از فعال‌سازی قابلیت‌هایی مانند Taproot در بیت‌کوین، این پلتفرم‌ها امکان استفاده از نقدینگی بیت‌کوین را برای برنامه‌های مالی غیرمتمرکز فراهم می‌کنند. Spiderchain با برطرف کردن محدودیت‌های مقیاس‌پذیری بیت‌کوین (پردازش تراکنش‌های بیشتر در ثانیه) و کاهش کارمزدها به چند سنت، زمینه‌ی مناسبی برای میکرونویز ها، مبادلات سریع و قراردادهای پیچیده فراهم می‌آورد.

از سوی دیگر، Spiderchain نقدینگی بیت‌کوین را نیز افزایش می‌دهد و امکان تعامل با سایر بلاک‌چین‌ها را فراهم می‌کند. به عنوان مثال، با استفاده از استاندارد CCIP Chainlink، Spiderchain قابلیت تبادل دارایی بین زنجیره‌ای (Cross-chain) ایمن را دارد. اگرچه هنوز اجرا نشده، لیکن توسعه‌ی قابلیت‌هایی مانند تبدیل خودکار بیت‌کوین‌های شبکه لایتنینگ به BTC مصنوعی روی Spiderchain مطرح است. به عبارت دیگر، ترکیب ویژگی‌های شبکه لایتنینگ (پرداخت‌های فوری) و امکانات لایه دوهای دیگر باعث می‌شود Spiderchain بتواند به «چتر ترکیب‌پذیری» برای بیت‌کوین تبدیل شود. در همین راستا، جامعه دیفای نیز به Spiderchain علاقه‌مند شده است؛ به عنوان مثال، مجمع آوا (Aave) با انتشار پیش‌نویس پیشنهاد، عنوان کرده Spiderchain اولین لایه دوم کاملاً غیرمتمرکز با EVM روی بیت‌کوین است که انتظار می‌رود پایداری و دیفای بیشتری را با استفاده از BTC ارائه کند.

به طور خلاصه، Spiderchain می‌تواند دروازه‌ی ورود بیت‌کوین به دنیای دیفای و برنامه‌های غیرمتمرکز اتریوم باشد: مقیاس‌پذیری و کارمزد پایین، امکان اجرای قراردادهای پیچیده و نقدینگی بیشتر از ویژگی‌های کلیدی آن‌اند.

جمع‌بندی

Spiderchain (محصول Botanix Labs) یک حرکت نوآورانه در جهت پیوند امنیت و غیرمتمرکزسازی بیت‌کوین با امکانات برنامه‌پذیری و دیفای است. این لایه دوم با استفاده از امضای چندگانه تصادفی و ادغام PoW بیت‌کوین با الگوریتم PoS خود، سطوح امنیتی بالایی را برای بیت‌کوین به‌عنوان وثیقه فراهم می‌کند. هم‌زمان، با فراهم کردن محیط EVM و پشتیبانی از زبان Solidity، به توسعه‌دهندگان اتریوم فرصت می‌دهد تا اپلیکیشن‌ها و قراردادهای خود را به اکوسیستم بیت‌کوین منتقل کنند. Spiderchain با زمان بلاک بسیار کوتاه (~5 ثانیه) و کارمزد پایین، بسیاری از محدودیت‌های لایه یک بیت‌کوین را می‌زداید و در عین حال با بهره‌مندی از امنیت بیت‌کوین، مناسب‌ترین بستر برای توسعه DeFi مبتنی بر BTC شناخته می‌شود. در آینده، اگر Spiderchain بتواند Mainnet خود را با استقبال کافی کاربران و اورکستیتورها راه‌اندازی کند، به یکی از ستون‌های مهم اکوسیستم بیت‌کوین و پلی میان آن و اتریوم تبدیل خواهد شد. با توجه به منابع و نوآوری‌های ذکرشده، Spiderchain شانس بالایی برای رشد و پذیرش گسترده دارد و می‌تواند چشم‌انداز تازه‌ای از کاربردهای بیت‌کوین را پیش روی جامعه کریپتو قرار دهد.

سوالات متداول