DeFi 2.5 و LSDFi چیست؟ معرفی نسل جدید دیفای با Pendle و Equilibria

در سال‌های اخیر، دنیای دیفای به‌سرعت در حال تکامل بوده و مفاهیم نوینی همچون «دیفای 2.5» و «LSDFi» در حال بازتعریف نقش سرمایه‌گذاران در فضای غیرمتمرکز هستند. ترکیب قابلیت نقدشوندگی توکن‌های استیک‌شده با ابزارهای مالی پیشرفته، راه را برای بهره‌برداری چندلایه از دارایی‌ها هموار کرده است. در این مقاله، به‌زبان ساده و تحلیلی به بررسی مفاهیم LSDFi و پروژه‌های مطرحی چون Pendle Finance و Equilibria خواهیم پرداخت. هدف ما آموزش دقیق، کاربردی و به‌روز برای تمامی سطوح کاربران—از مبتدی تا حرفه‌ای—است تا با درک فرصت‌ها و ریسک‌های موجود، بتوانند از پتانسیل‌های نوین بازار بهره‌مند شوند.

LSDFi (مشتقات استیکینگ لیکوئید در دیفای) چیست؟

LSDFi سرواژهٔ Liquid Staking Derivatives Finance بوده و به پروتکل‌های دیفای مربوط می‌شود که بر پایه‌ی لیکویید استیکینگ بنا شده‌اند. در این رویکرد، کاربران می‌توانند دارایی‌های خود را استیک کنند و هم‌زمان یک توکن لیکویید (قابل معامله) دریافت نمایند که نمایندهٔ دارایی استیک‌شده آن‌هاست. این توکن‌ها که Liquid Staking Token (LST) نام دارند (مانند stETH مربوط به Lido یا rETH مربوط به RocketPool)، قابلیت استفاده در سایر خدمات دیفای را دارند؛ بنابراین با LSDFi، سهام‌گذاران (استیک‌کنندگان) علاوه بر دریافت سود سالانهٔ ثابت شبکه، می‌توانند از روش‌های مالی دیگر نیز کسب درآمد کنند. این مفهوم نقشی کلیدی در تکامل دیفای ایفا کرده و از آن به‌عنوان بخشی از موج دیفای 2.5 یاد می‌شود؛ موجی که پس از دیفای 2.0 ظهور کرده و پل ارتباطی میان نوآوری‌های دیفای سنتی و نسل بعدی پروتکل‌های مالی غیرمتمرکز است.

چرا LSDFi اهمیت پیدا کرد؟ با انتقال اتریوم به مکانیزم اثبات سهام (PoS)، تقاضا برای استیک‌کردن ETH افزایش یافت. اما قبل از به‌روزرسانی مهم شانگهای/شپلا (Shapella) در ۲۰۲۳، موانع بزرگی بر سر راه مشارکت کاربران عادی در استیکینگ وجود داشت – از نیاز به ۳۲ ETH برای راه‌اندازی نود گرفته تا قفل‌شدن بلندمدت سرمایه. ظهور پلتفرم‌های لیکویید استیکینگ مانند Lido و RocketPool این مشکلات را حل کرد؛ کاربران هر مقدار ETH را استیک می‌کنند و در مقابل توکن LST دریافت می‌کنند که نشان‌دهنده‌ی سهم استیک‌شده‌ی آن‌هاست و سود شبکه را به خود اختصاص می‌دهد. به‌عبارت دیگر، این توکن‌های LST دارایی شما را نقدشونده می‌کنند و می‌توانید هم‌زمان با دریافت پاداش استیکینگ، از آن‌ها در پلتفرم‌های دیفای بهره ببرید.

به‌روزرسانی Shapella در شبکه اتریوم (که امکان برداشت ETH استیک‌شده را فراهم کرد) مانند جرقه‌ای برای انفجار محبوبیت LSD و LSDFi عمل کرد. پس از این آپدیت، میلیون‌ها ETH وارد پروتکل‌های LSD شد و ارزش کل قفل‌شده (TVL) در این حوزه رشد چشمگیری یافت. تنها در سال ۲۰۲۳، حجم سرمایه قفل‌شده در پروتکل‌های LSDFi نزدیک به ۵٬۸۷۰٪ افزایش پیدا کرد که نشان می‌دهد چقدر سریع این ترند مورد توجه قرار گرفته است. با افزایش تقاضا، پروژه‌های LSDFi متعددی ظهور کرده‌اند تا موارد استفاده‌ی جدیدی برای توکن‌های LST ایجاد کنند و بهره‌وری سرمایه را افزایش دهند.

توکن‌های LST چیستند و چگونه می‌توان از آن‌ها درآمد کسب کرد؟

زمانی‌که شما در یک پلتفرم لیکوییداستیکینگ (مثلاً Lido) دارایی خود را استیک می‌کنید، یک توکن استیکینگ لیکوئید (LST) دریافت می‌کنید. این توکن نماینده‌ی دارایی استیک‌شده‌ی شما به‌همراه سود انباشته‌ی آن تا لحظه‌ی فعلی است. برای مثال، با استیک‌کردن ETH در Lido، به ازای آن توکن stETH به‌دست می‌آورید که نشان‌دهنده‌ی میزان ETH استیک‌شده‌ی شماست و به مرور زمان سود شبکه‌ی اتریوم را دریافت کرده و در ارزش خود منعکس می‌کند. LSTها را می‌توان هر زمان در همان پلتفرم به ETH اصلی بازخرید (Redeem) کرد؛ بنابراین این توکن‌ها عملاً دارایی استیک‌شده را قابل معامله و سیال می‌کنند.

اما چگونه می‌توان از LSTها درآمد اضافی کسب کرد؟ در ادامه به چند روش رایج اشاره می‌کنیم:

• دریافت سود استیکینگ (Passive Earning): ساده‌ترین حالت این است که LST خود را نگه‌داری کنید. برای مثال، با نگه‌داشتن stETH در کیف پول، سود سالانه‌ی شبکه اتریوم (APR) به‌صورت افزایش تدریجی ارزش stETH نسبت به ETH نصیب شما می‌شود. این یک درآمد منفعل است؛ بدون نیاز به اقدام خاصی، توکن LST شما خودبه‌خود رشد می‌کند. نرخ این سود بسته به پروتکل لیکوییداستیکینگ و شرایط شبکه متغیر است (برای اتریوم معمولاً حدود ۴٪ تا ۵٪ در سال).
• استفاده به‌عنوان وثیقه در وام‌دهی: شما می‌توانید LST خود را در پلتفرم‌های وام‌دهی دیفای مانند Aave یا Compound وثیقه‌گذاری کنید و در مقابل آن استیبل‌کوین یا دارایی‌های دیگر وام بگیرید. به این ترتیب ضمن حفظ کسب سود استیکینگ روی LST، از وام گرفته‌شده برای سرمایه‌گذاری‌های دیگر استفاده می‌کنید. آمارها نشان می‌دهد در Aave توکن‌های LST بسیار پرطرفدار شده‌اند به‌طوریکه بیش از ۳۳٪ از وثیقه‌های این پروتکل را LSTها تشکیل می‌دهند (حتی بیشتر از WETH)، که بیانگر رشد استفاده از LST در دیفای است.
• ییلد فارمینگ و نقدینگی: روش دیگر، اضافه‌کردن LST به استخرهای نقدینگی (مثلاً استخر stETH-ETH در Curve یا Uniswap) است. با تامین نقدینگی، از کارمزد معاملات و گاهاً پاداش توکن‌های حاکمیتی درآمد کسب می‌کنید. هرچند باید ریسک ضرر ناپایدار (IL) را در نظر گرفت، مخصوصاً اگر نسبت قیمت LST به توکن پایه تغییر کند. بسیاری از استخرهای بزرگ مانند stETH-ETH در Curve، نقدینگی عظیمی دارند که به شما امکان می‌دهد با ریسک نسبتاً پایین‌تر، کسب درآمد کنید.
• معامله‌گری بازده (Yield Trading): این حوزه‌ی تخصصی‌تری است که در بخش‌های بعدی به تفصیل به آن می‌پردازیم. به کمک پروتکل‌هایی نظیر Pendle Finance، شما می‌توانید نرخ سود آینده‌ی یک توکن LST را معامله کنید. به زبان ساده، Pendle به شما امکان می‌دهد سود آتی حاصل از یک دارایی بهره‌ده (مثلاً سود استیکینگ stETH) را جدا کرده و آن را به‌صورت یک توکن مستقل خرید و فروش کنید. بدین ترتیب می‌توانید استراتژی‌های مختلفی مثل تثبیت نرخ سود (فروش سود آینده) یا سفته‌بازی روی افزایش سود (خرید توکن سود) را اجرا کنید که در ادامه آموزش ییلد ترید Pendle را خواهیم آورد.
• استیبل‌کوین‌های مبتنی بر LSD: دسته‌ای دیگر از پروژه‌های LSDFi به شما اجازه می‌دهند در ازای سپرده‌گذاری LST، استیبل‌کوین وام بگیرید و همزمان سود استیکینگ را نیز در قالب آن استیبل‌کوین دریافت کنید. برای مثال پروژه Lybra Finance این امکان را می‌دهد که با وثیقه‌گذاری stETH، استیبل‌کوین eUSD دریافت کنید؛ eUSD یک استیبل‌کوین بهره‌دار است که صرفاً با نگه‌داشتن آن حدود ۷٪ – ۸٪ سود سالانه کسب می‌کنید (این سود از همان بازده استیکینگ تأمین می‌شود). این مدل نیز به‌شدت مورد توجه قرار گرفته، به‌طوری که Lybra طی پنج ماه از آغاز به کار، حدود ۲۴۶ میلیون دلار TVL جذب کرده است.

با توجه به موارد بالا، روشن است که LSTها چگونه پلی میان امنیت شبکه‌ها (از طریق استیکینگ) و نقدینگی و کسب درآمد در دیفای ایجاد کرده‌اند. اکنون به یکی از مهم‌ترین پروتکل‌های LSDFi برای ییلد تریدینگ، یعنی Pendle Finance، می‌پردازیم.

Pendle Finance (تحلیل پروژه و آموزش کار)

Pendle Finance چیست؟ Pendle یک پروتکل دیفای کاملاً غیرمتمرکز برای معامله‌ی بازده (Yield Trading) است که به کاربران امکان می‌دهد بازده آینده دارایی‌های بهره‌ده را توکنایز کرده و مستقل از اصل دارایی معامله کنند. Pendle را می‌توان پاسخ دنیای دیفای به بازار مشتقات نرخ بهره در امور مالی سنتی دانست. هستهٔ نوآوری Pendle این است که یک دارایی دارای سود (مثلاً stETH یا توکن‌های تأمین نقدینگی دارای کارمزد) را به دو جزء مجزا تقسیم می‌کند: توکن اصل (PT) و توکن سود (YT). توکن PT نمایانگر اصل دارایی تا زمان سررسید مشخصی است و توکن YT نمایانگر سود acumulative آن دارایی تا آن زمان. Pendle برای انجام این کار ابتدا دارایی بهره‌ده را به یک استاندارد مشترک به نام SY (Standardized Yield token) تبدیل می‌کند و سپس SY را تجزیه به PT و YT می‌نماید.

این ساختار به کاربران اجازه می‌دهد استراتژی‌های جدیدی را پیاده کنند که قبلاً در دیفای به‌سادگی ممکن نبود. سه استراتژی رایج Pendle که خود تیم آن نیز اشاره کرده عبارت‌اند از: قفل‌کردن نرخ سود به‌صورت ثابت (Fixed Yield) با نگه‌داشتن PT تا سررسید، لانگ‌کردن سود (Long Yield) با خریداری توکن‌های YT برای بهره‌بردن از افزایش نرخ سود، و حتی شورت‌کردن سود (کاهشExposure به سود) که معادل فروش YT یا خرید PT با تخفیف است. نتیجه اینکه Pendle به کاربران امکان می‌دهد در بازار پرنوسان دیفای، کنترل بیشتری بر درآمد ناشی از ییلد داشته باشند؛ به بیان دیگر، “فرمان بازده دست خود کاربر باشد”.

Pendle در سال ۲۰۲۲ راه‌اندازی شد و به سرعت به عنوان ستاره‌ای نوظهور در حوزه‌ی ییلد تریدینگ شناخته شد. این پروتکل در سال ۲۰۲۳ و ۲۰۲۴ رشد انفجاری را تجربه کرد؛ به‌طوری که TVL (ارزش کل قفل‌شده) Pendle در ژوئن ۲۰۲۴ به اوج ۶٫۷۲ میلیارد دلار رسید. اگرچه در دوره‌های اصلاح بازار افت موقتی تا حدود ۱٫۹ میلیارد دلار نیز داشت، اما با رونق گرفتن عرصه‌ی سود استیبل‌کوین‌ها در اواخر ۲۰۲۴، مجدداً TVL آن به بیش از ۵ میلیارد دلار افزایش یافت. Pendle همچنین از نظر حجم معاملات بسیار موفق بوده و در دسامبر ۲۰۲۴ حجم معاملات ماهانه‌ی پلتفرم به رقم حیرت‌آور ۴٫۷ میلیارد دلار رسید. این ارقام چشمگیر نشان می‌دهند Pendle تا چه حد توانسته توجه کاربران دیفای را جلب کند. به گفته‌ی تحلیل‌گران، Pendle یکی از پروژه‌های برتر مسیر LSDFi است و در سال ۲۰۲۳ سریع‌ترین رشد TVL را در بین هم‌رده‌های خود داشته است.

مراحل شروع به کار با Pendle برای مبتدیان

آغاز استفاده از Pendle برای معامله‌ی بازده شاید در نگاه اول پیچیده به‌نظر برسد، اما مراحل اصلی آن را می‌توان به‌سادگی خلاصه کرد:

1. اتصال کیف‌پول و انتخاب شبکه: ابتدا به وب‌سایت رسمی Pendle (app.pendle.finance) مراجعه کرده و کیف‌پول web3 خود (مثل MetaMask) را متصل کنید. Pendle یک پروتکل چندزنجیره‌ای است و از شبکه‌های مختلفی از جمله اتریوم، آربیتروم، بایننس‌اسمارت‌چین و آپتیمیزم پشتیبانی می‌کند. مطمئن شوید که کیف‌پول شما روی شبکه‌ی موردنظر تنظیم شده و مقداری از توکن گس (مثلاً ETH برای شبکه اتریوم) برای کارمزد تراکنش دارید.
2. تهیه دارایی بهره‌ده (LST یا مشابه آن): برای استفاده از Pendle باید یک توکن دارای بازده (Yield-bearing) داشته باشید. محبوب‌ترین دارایی‌ها در Pendle معمولاً LSTها مانند wstETH (نسخه‌ی رپدشده‌ی stETH)، rETH، sfrxETH و همچنین دارایی‌هایی مثل توکن‌های نقدینگی LP (مثلاً توکن‌های LP استخرهای Curve یا GMX’s GLP) هستند. اگر از قبل مثلا wstETH دارید، آن را به کیف‌پول خود منتقل کنید. در غیر این صورت می‌توانید از صرافی‌های غیرمتمرکز (DEX) مانند یونی‌سوآپ، توکن موردنظر (مثل wstETH) را بخرید.
3. سپرده‌گذاری در Pendle و توکنایز کردن سود: در رابط کاربری Pendle به بخش Yield Tokenize (توکنایز کردن بازده) بروید. دارایی بهره‌ده خود (مثلاً wstETH) را انتخاب و مقدار موردنظر را سپرده کنید. Pendle معادل آن دارایی را به توکن استاندارد SY تبدیل کرده و سپس دو توکن به شما تحویل می‌دهد: PT و YT متناظر با دارایی شما. برای مثال اگر ۱ wstETH سپرده‌گذاری کنید، ۱ PT-wstETH و ۱ YT-wstETH دریافت خواهید کرد که هر دو تا زمان سررسید معینی معتبرند (مثلاً سررسید ۳ ماهه یا ۱ ساله که بستگی به بازار انتخابی دارد).
4. انتخاب استراتژی (فروش یا نگه‌داشتن YT): اکنون بسته به هدف خود تصمیم می‌گیرید با PT و YT چه کنید: اگر می‌خواهید نرخ سود خود را ثابت و جلوتر دریافت کنید – که استراتژی مناسب برای مبتدیان محتاط است – می‌توانید توکن YT خود را بلافاصله بفروشید. Pendle یک بازار معاملاتی (AMM) داخلی دارد که به راحتی امکان فروش YT در ازای دارایی‌های دیگر (معمولاً استیبل‌کوین یا همان دارایی پایه) را فراهم می‌کند. با فروش YT، شما از این لحظه به بعد دیگر سود جاری wstETH را دریافت نخواهید کرد (چون حق سود را فروخته‌اید)، اما در عوض نقدینگی معادل ارزش فعلی آن سود آتی را الآن به‌دست می‌آورید. اکنون فقط PT-wstETH در اختیار شماست که نماینده‌ی ۱ wstETH اولیه است. در زمان سررسید، با یک PT می‌توانید ۱ wstETH اصلی را بدون نیاز به YT بازخرید کنید. بدین ترتیب، شما عملاً سود خود را از آینده به زمان حال منتقل کرده‌اید و یک نرخ سود ثابت و از پیش تعیین‌شده برای دورهٔ موردنظر قفل کرده‌اید (Fixed APY).
5. بازخرید اصل دارایی در سررسید: در صورتی که PT را تا زمان سررسید نگه دارید، می‌توانید آن را در Pendle به دارایی اصلی (مثلاً wstETH) تبدیل کنید. پس از سررسید، YT منقضی می‌شود (ارزشش به صفر می‌رسد چون دیگر دوره‌ای باقی نمانده که سود تولید کند) و PT معادل ۱ واحد از دارایی پایه را آزاد می‌کند. به این ترتیب شما ۱ wstETH پس می‌گیرید که در تمام مدت، سودش را پیش‌تر در قدم ۴ نقد کرده بودید.

🔹 خلاصه برای مبتدیان: با این روش، شما یک نرخ بازده مشخص و مطمئن برای دارایی خود دریافت می‌کنید و از نوسانات نرخ سود در امان هستید. Pendle فرایند را برای کاربر ساده کرده و بیشتر پیچیدگی‌ها را در پشت صحنه انجام می‌دهد. تنها کاری که انجام دادید فروش YT (سود) و نگهداری PT (اصل سرمایه) تا سررسید بود. این راهبرد مناسب افرادی است که ریسک نوسان سود را نمی‌پذیرند و ترجیح می‌دهند درآمد از LST خود را قطعی کنند.

استراتژی‌های پیشرفته در Pendle (ویژه کاربران حرفه‌ای)

کاربران حرفه‌ای که با مفاهیم ییلد تریدینگ آشنایی دارند، می‌توانند از قابلیت‌های Pendle برای سفته‌بازی روی نرخ‌های بهره و کسب سود بیشتر استفاده کنند:

• لانگ کردن ییلد (Long Yield): اگر پیش‌بینی می‌کنید که نرخ سود یک دارایی (مثلاً نرخ سود استیکینگ اتریوم) در آینده افزایش می‌یابد، می‌توانید توکن YT مربوط به آن دارایی را خریداری کنید و نگه دارید. از آنجا که قیمت YT در Pendle بر اساس انتظارات بازار از سود آینده (اصطلاحاً Implied APY) تعیین می‌شود، در صورت تحقق یافتن سودهای بالاتر از پیش‌بینی بازار، ارزش YT شما افزایش خواهد یافت و می‌توانید آن را بعداً گران‌تر بفروشید. علاوه بر سود قیمتی، YT شما مستقیماً تمام سود جاری آن دارایی تا سررسید را نیز جمع‌آوری می‌کند؛ مثلا با خرید YT-stETH، تمامی پاداش‌های استیکینگ Lido تا پایان دوره به شما تعلق می‌گیرد. البته اگر برعکس، نرخ سود افت کند یا کمتر از انتظارات باشد، قیمت YT کاهش می‌یابد و ممکن است متضرر شوید.
• شورت کردن ییلد (Short Yield): در Pendle شورت گرفتن روی سود معادل است با همان استراتژی ابتدایی فروش YT. اگر فکر می‌کنید سود آتی کمتر از چیزی است که بازار انتظار دارد، می‌توانید YT را فروخته و PT را نگه دارید یا حتی PT بیشتری بخرید (PT معمولاً با تخفیف معامله می‌شود چون سود آینده را شامل نمی‌شود). در سررسید، با هر PT یک واحد دارایی پایه دریافت می‌کنید. چنانچه سود واقعی کمتر از پیش‌بینی‌ها باشد، شما که سودتان را پیش‌تر نقد کرده‌اید در موقعیت بهتری نسبت به خریداران YT خواهید بود. این استراتژی برای پوشش ریسک کاهش نرخ بهره نیز به‌کار می‌رود؛ مثلاً یک تامین‌کننده‌ی وام می‌تواند با فروش YT، خود را در برابر کاهش احتمالی نرخ سود وام ایمن کند.
• تامین نقدینگی در استخرهای Pendle: Pendle یک بازارساز خودکار (AMM) اختصاصی برای معامله‌ی PT و YT دارد. کاربران پیشرفته می‌توانند با تامین نقدینگی در استخرهای Pendle (که معمولاً شامل جفت PT و دارایی پایه است) کارمزد معاملات Pendle را کسب کنند. طراحی AMM Pendle به‌گونه‌ای است که با استفاده از نقدینگی متمرکز و کارمزد دوگانه، ریسک IL را به حداقل رسانده و بازده مناسبی به نقدینگی‌دهندگان می‌دهد. با این حال تامین نقدینگی مستلزم درک عمیق از مکانیزم قیمت‌گذاری PT و YT است؛ زیرا ارزش نسبی آن‌ها با نزدیک‌شدن به موعد سررسید تغییر می‌کند (PT به سمت ارزش اسمی خود میل می‌کند و YT به صفر). لذا این روش کسب درآمد بیشتر بیشتر مناسب افراد حرفه‌ای است که به ساختار Pendle مسلط‌اند.

🔸 نکته: Pendle برای مدیریت بهتر استراتژی‌های پیشرفته، توکن حاکمیتی PENDLE و مدل veToken نیز دارد. دارندگان توکن PENDLE می‌توانند آن را قفل کرده و vePENDLE دریافت کنند تا در حاکمیت پلتفرم مشارکت کرده و کارمزدهای Swap و سایر مزایا را دریافت کنند. همچنین پروژه‌هایی در اکوسیستم Pendle ظهور کرده‌اند که خدمات افزایش‌دهنده‌ی سود ارائه می‌دهند. در بخش بعدی، به یکی از مهم‌ترین آن‌ها یعنی Equilibria خواهیم پرداخت.

Equilibria – لایهٔ افزایش سود برای Pendle

Equilibria Finance یک پروتکل مکمل در اکوسیستم Pendle است که هدف آن بهینه‌سازی سود برای هولدرهای PENDLE و تامین‌کنندگان نقدینگی Pendle است. به بیان ساده، Equilibria نقش Convex برای Pendle را ایفا می‌کند. Convex Finance در دنیای دیفای با جمع‌آوری توکن‌های حاکمیتی Curve و افزایش سود استیکینگ آن‌ها شناخته می‌شود؛ Equilibria نیز مشابه همان ایده را برای Pendle به‌کار گرفته است. شعار Equilibria در معرفی رسمی‌اش این است: «اولین ییلد بوستر (افزایش‌دهنده بازده) Pendle که به طور ویژه برای Pendle طراحی شده و سودها را به اوج جدیدی می‌رساند».

اما Equilibria چطور کار می‌کند؟ این پلتفرم به کاربران دارای توکن PENDLE اجازه می‌دهد تا بدون نیاز به قفل‌کردن مستقیم در Pendle، از مزایای قفل شدن بهره‌مند شوند. کاربران می‌توانند PENDLE خود را در Equilibria قفل کرده و در عوض توکن ePENDLE (نسخه لیکویید از vePENDLE) دریافت کنند. Equilibria پشت‌صحنه PENDLEهای کاربران را به vePENDLE (توکن حاکمیتی قفل‌شده Pendle) تبدیل می‌کند و از قدرت رأی و افزایش‌دهنده‌ی سود آن برای کسب درآمد بیشتر بهره می‌گیرد. سپس این منافع را میان کاربران خود توزیع می‌کند. به‌طور مشخص: تامین‌کنندگان نقدینگی Pendle با سپرده‌گذاری از طریق Equilibria می‌توانند سود بیشتری کسب کنند حتی اگر خودشان vePENDLE نداشته باشند، و هولدرهای PENDLE نیز با تبدیل آن به ePENDLE از پاداش‌های اضافی برخوردار می‌شوند و هر زمان بخواهند می‌توانند ePENDLE را مجدداً به PENDLE تبدیل کنند.

در نتیجه، Equilibria یک لایهٔ بهینه‌ساز بازده و حاکمیت برای Pendle ایجاد کرده است. این پروژه نیز تیمی متشکل از افراد باتجربه دیفای (OG) دارد و از زمان عرضه رشد قابل توجهی داشته است. Equilibria توانسته طیف گسترده‌ای از کاربران چندین شبکه را جذب کند و به TVL قابل توجهی برسد. طبق آمار، در حال حاضر این پلتفرم حدود ۱۵۰ میلیون دلار ارزش قفل‌شده دارد و بین شبکه‌های اتریوم، آربیتروم، بایننس‌چین و چند زنجیره دیگر فعال است. هدف نهایی Equilibria این است که با به حداکثر رساندن سود هولدرهای Pendle و LPها، اکوسیستم Pendle را پویاتر کرده و نقدینگی بیشتری را به آن سرازیر کند.

ریسک‌های LSDFi و نوسانات نرخ سود

علیرغم فرصت‌های جذابی که LSDFi و پروتکل‌هایی مانند Pendle فراهم می‌کنند، نباید از ریسک‌ها و پیچیدگی‌های این حوزه غافل شد. در ادامه به چند مورد از مهم‌ترین ریسک‌های LSDFi (به‌ویژه در زمینه ییلد تریدینگ) اشاره می‌کنیم:

• نوسان نرخ بهره و عدم قطعیت بازده: سود حاصل از دارایی‌های دیفای (مثلاً نرخ استیکینگ ETH یا نرخ بهره وام‌ها) یک مقدار ثابت نیست و وابسته به شرایط شبکه و بازار تغییر می‌کند. این یعنی پیش‌بینی نرخ‌های آتی دشوار است. در Pendle، قیمت توکن YT بر اساس پیش‌بینی بازار از سود آینده تعیین می‌شود. اگر شما اقدام به خرید YT کرده باشید و برخلاف انتظارتان سود کاهش یابد، دو زیان متحمل می‌شوید: هم سود کمتری دریافت می‌کنید، هم ارزش خود YT افت می‌کند. برعکس، اگر سود را پیشاپیش فروخته باشید (PT نگه داشته باشید) و نرخ‌ها افزایش یابد، شما از سود اضافه‌ی ممکن محروم شده‌اید (فرصت از دست رفته) و خریدار YT سود بیشتری کسب خواهد کرد. بنابراین معامله‌گری بازده ماهیتی سفته‌بازانه دارد و تابع نوسانات بازار است.
• ریسک‌های قیمتی دارایی پایه: حتی اگر تمرکز ما روی نرخ بهره است، نباید فراموش کرد که خود دارایی‌های پایه (مثل ETH) هم نوسان قیمت دارند. کاهش شدید قیمت دارایی ممکن است موجب ضرر غیرمستقیم شود – برای مثال، اگر از LST خود به عنوان وثیقه وام استفاده کرده‌اید، افت قیمت آن می‌تواند ریسک نقدشدن وثیقه را به‌دنبال داشته باشد. یا در پروتکل‌هایی مثل Lybra، اگر قیمت ETH سقوط کند، تضمین پشتوانه استیبل‌کوین‌ها تحت فشار قرار می‌گیرد. پس کاربران LSDFi علاوه بر نرخ سود، باید ریسک بازار دارایی‌های رمزپایه را هم در نظر بگیرند.
• ریسک قرارداد هوشمند و فنی: LSDFi ترکیبی از ابزارهای مالی پیچیده روی قراردادهای هوشمند است. هرچه یک پروتکل پیچیده‌تر باشد، سطح ریسک فنی آن (باگ‌های نرم‌افزاری، مشکلات امنیتی) نیز بالاتر می‌رود. مثلا Pendle علیرغم چندین بار حسابرسی شدن، نمی‌تواند ریسک کاملاً صفر از بابت باگ‌های احتمالی را تضمین کند. تاریخ دیفای موارد متعددی از هک و exploit را نشان داده است؛ بنابراین حتماً به اعتبار حسابرسی‌ها، سابقه تیم و جامعه کاربری پروژه توجه کنید و از قرار دادن همه سرمایه خود در یک پروتکل خودداری نمایید.
• پیچیدگی و ریسک آموزشی: حوزه LSDFi و به‌خصوص ییلد تریدینگ مفاهیمی تازه و پیچیده دارد که درک آن برای بسیاری از کاربران عادی زمان‌بر است. خود تیم Pendle اذعان کرده که مفهوم معاملات نرخ بهره نیازمند آموزش بیشتر کاربران است. اگر بدون دانش کافی وارد این فضا شوید، ممکن است دچار اشتباهاتی شوید؛ برای مثال ممکن است مکانیزم سررسید PT/YT را به درستی درک نکنید و توکن‌هایتان را در زمان نامناسبی معامله کنید. توصیه می‌شود قبل از به‌کارگیری مبالغ سنگین، با مبالغ کم عملکرد یک پروتکل را تست کنید و مستندات رسمی آن را مطالعه نمایید. خوشبختانه منابع آموزشی (حتی شبیه‌ساز‌های در رابط Pendle) وجود دارند که می‌توانند به شما در یادگیری کمک کنند.

در مجموع، مانند هر ابزار مالی دیگر، LSDFi نیز ترکیبی از سود و ریسک است. کاربران موفق کسانی هستند که به همان اندازه که به دنبال سود بیشترند، مدیریت ریسک را هم جدی می‌گیرند. تنوع‌بخشی در استراتژی‌ها (مثلاً ترکیب مقداری سود ثابت و مقداری سود شناور)، زیرنظر داشتن شرایط اقتصاد کلان (مثلاً تغییرات احتمالی در نرخ تورم یا سیاست‌های پولی که بر سود دیفای اثر دارد) و استفاده از ابزارهای تحلیلی موجود می‌تواند در مدیریت این نوسانات کمک‌کننده باشد.

مقایسه Pendle و Equilibria (به‌همراه برخی پروژه‌های LSDFi دیگر)

برای جمع‌بندی، در جدول زیر ویژگی‌های کلیدی دو پروژه مطرح LSDFi یعنی Pendle Finance و Equilibria را در کنار هم مقایسه کرده‌ایم. همچنین برای نمونه یک پروژه LSDFi دیگر یعنی Lybra Finance (استیبل‌کوین بهره‌دار eUSD) نیز آورده شده است تا نمایی جامع‌تر از این حوزه داشته باشیم:

پروژه LSDFi	شبکه‌های پشتیبانی‌شده	ارزش کل قفل‌شده (TVL)	حجم معاملات روزانه‌ پلتفرم	فرصت‌های سود (APY)	پیچیدگی برای کاربر
Pendle Finance	اتریوم، آربیتروم، BNB، آپتیمیزم و …	حدود ۴٫۵ میلیارد دلار (اوج تاریخی ~۶٫۷ میلیارد)	ده‌ها میلیون دلار در روز (دسامبر ۲۰۲۴ به ۴٫۷ میلیارد در ماه رسید)	~۴٪ ثابت (مثلاً روی stETH)؛ تا ~۶-۸٪ متغیر بسته به بازار (لانگ YT)	متوسط (نیاز به درک PT/YT و رابط Pendle)
Equilibria (EQB)	اتریوم (اصلی)؛ آربیتروم، BSC، Base و …	حدود ۰٫۱۵ میلیارد دلار	ناچیز (حجم توکن EQB ~۵۰هزار دلار/روز) – معاملات اصلی در Pendle رخ می‌دهد	افزایش سود استیک PENDLE تا ۲x-۳x برای LPها؛ APR استیک ePENDLE متغیر (وابسته به کارمزد Pendle)	متوسط (برای کاربران Pendle ساده، برای تازه‌واردان نیاز به یادگیری veToken)
Lybra Finance	اتریوم (لایه دوم‌ها در نقشه راه)	~۰٫۲۵ میلیارد دلار (۲۰۲3)	ندارد (پلتفرم وام‌دهی/استیبل‌کوین)	~۷٪ APY ثابت روی استیبل‌کوین eUSD	نسبتاً کم (مشابه وام‌گیری عادی، ریسک لیکوییدیشن دارد)

توضیحات: Pendle و Equilibria علی‌رغم هر دو جزء LSDFi بودن، تمرکز و کاربرد متفاوتی دارند. Pendle یک پروتکل نوآور معامله بازده و نرخ بهره است که مستقیماً با دارایی‌های LSD و نظایر آن سر و کار دارد و بخش اعظم TVL چند میلیارد دلاری آن نیز مربوط به سپرده این دارایی‌هاست. در مقابل، Equilibria به عنوان یک پروژه تکمیلی، بیشتر روی افزایش سود هولدرهای PENDLE متمرکز است و TVL آن (که عمدتاً شامل PENDLE قفل‌شده می‌شود) در حد صدها میلیون دلار است. Pendle از نظر حجم فعالیت نیز به مراتب فعال‌تر است؛ روزانه ده‌ها میلیون دلار معامله‌ی YT/PT در AMM آن انجام می‌شود، در حالی که Equilibria حجم معاملاتی چندانی به جز معاملات توکن حاکمیتی خود ندارد. از منظر فرصت‌های درآمد، Pendle دامنه‌ی متنوعی از APY را ارائه می‌دهد – از نرخ‌های ثابت چنددرصدی برای افراد ریسک‌گریز گرفته تا نرخ‌های شناور بالاتر برای افراد با پیش‌بینی رشد سود. Equilibria بیشتر نقشی پشت‌صحنه دارد و با boost کردن سود، APY کاربران Pendle را افزایش می‌دهد (مثلاً یک LP در Pendle می‌تواند با Equilibria چند واحد درصد APR بیشتر کسب کند). همچنین پیچیدگی کار با Pendle نسبت به یک صرافی معمولی یا پلتفرم وام‌دهی بیشتر است و نیاز به درک مفاهیمی همچون PT، YT و زمان سررسید دارد؛ هرچند رابط Pendle تلاش کرده تا جای ممکن این فرایند را ساده کند. Equilibria برای کسی که با Pendle آشناست پیچیدگی زیادی ندارد (عملاً سپرده‌گذاری PENDLE و دریافت ePENDLE است)، اما برای کاربر تازه‌وارد ممکن است ابتدا مفهوم vePENDLE و ePENDLE کمی گمراه‌کننده باشد.

در کنار این دو پروژه، اکوسیستم LSDFi شامل بازیگران مهم دیگری نیز هست. برای مثال، Lybra Finance که در جدول مقایسه آمد یک رویکرد متفاوت (صدور استیبل‌کوین بهره‌ده) دارد و توانسته با ایده‌ی سود ثابت ~۷٪ روی استیبل‌کوین، کاربران زیادی جذب کند. یا پروژه‌هایی مانند unshETH که مجموعه‌ای از LSDهای مختلف را تجمیع می‌کنند (ایندکس LSD) و ریسک‌ها را پخش می‌کنند. همچنین پلتفرم‌های وام‌دهی مانند Aave و DEXهایی نظیر Curve و Uniswap به نوعی در زنجیره ارزش LSDFi سهیم‌اند، چون بخش عمده‌ای از حجم معاملات LSD و استفاده از LSTها در آن‌ها انجام می‌شود. به طور کلی، LSDFi یک فضای پویا و در حال رشد است که انتظار می‌رود با افزایش میزان استیکینگ در شبکه‌هایی مثل اتریوم، بیش از پیش گسترش یابد.

جمع‌بندی

دیفای 2.5 با محوریت LSDFi نشان می‌دهد که نوآوری در امور مالی غیرمتمرکز پایانی ندارد. ما اکنون در دوره‌ای هستیم که می‌توان سود حاصل از تأمین امنیت شبکه‌ها (استیکینگ) را چندباره استفاده کرد: هم به ایمنی شبکه کمک کرد و پاداش گرفت، هم از طریق پروتکل‌هایی مثل Pendle آن پاداش را نقد یا معامله کرد، و هم با ابزارهایی نظیر Equilibria آن را به حداکثر رساند. این ترکیب منحصربه‌فرد از امنیت شبکه + نقدینگی + نوآوری مالی همان چیزی است که LSDFi را به ترندی داغ تبدیل کرده است.

اگر به دنبال ورود به این حوزه هستید، یادگیری و آگاهی را در اولویت قرار دهید. ابتدا با مفاهیم پایه (LSD، LST، APR در مقابل APY، استخر نقدینگی، veToken و …) آشنا شوید. سپس با مبالغ پایین پروتکل‌ها را آزمایش کنید. از منابع معتبر (مستندات رسمی پروژه‌ها و آموزش‌های جوامع معتبر) استفاده کنید و حتماً اخبار و تحلیل‌های جدید را دنبال نمایید – چرا که فضای کریپتو به سرعت تغییر می‌کند. خوشبختانه، پروژه‌های با کیفیتی مانند Pendle Finance اطلاعات آموزشی شفافی ارائه می‌کنند و جامعهٔ فعالی دارند که می‌تواند به شما در مسیر آموزش کمک کند.

در نهایت، LSDFi دریچه‌ای نو به دنیای دیفای است که به شما اجازه می‌دهد «پول شما برایتان کار کند، حتی در زمانی که در حال کار برای شبکه است». با رعایت جوانب احتیاط و مدیریت ریسک، می‌توانید از این فرصت‌های نوظهور بهره‌مند شوید و در عین حال به غیرمتمرکزتر شدن اکوسیستم بلاکچین کمک کنید. آیندهٔ دیفای ممکن است غیرقابل پیش‌بینی باشد، اما بدون شک انعطاف و امکاناتی که LSDFi به ارمغان آورده بخش مهمی از مسیر پیش‌روی ما خواهد بود.

سوالات متداول