استیبل‌کوین‌ها نوعی از دارایی‌های دیجیتال هستند که برای حفظ ارزش ثابت طراحی شده‌اند. این توکن‌ها معمولاً به ارزش یک دارایی دیگر متصل هستند – که رایج‌ترین آن‌ها ارزهای فیات مانند دلار آمریکا است. از جمله استیبل‌کوین‌های معروف می‌توان به USDT، USDC، USDS، USDe و FDUSD اشاره کرد.
فهرست مطالب
نکات کلیدی مقاله
- استیبل‌کوین‌ها ارزهای دیجیتالی هستند که برای حفظ ارزش پایدار طراحی شده‌اند و از روش‌هایی مانند وثیقه‌گذاری، الگوریتم‌های تنظیم قیمت، و مکانیزم‌های بازبینی برای کاهش نوسانات استفاده می‌کنند.
- این دارایی‌ها به افزایش نقدینگی در بازار کریپتو کمک کرده و به‌عنوان ابزاری برای حفظ ارزش سرمایه در بازارهای پرنوسان عمل می‌کنند.
- مجموع ارزش بازار استیبل‌کوین‌ها بیش از ۲۳۳ میلیارد دلار است.
- استیبل‌کوین‌ها حدود ۷٪ از کل ارزش بازار کریپتو را تشکیل می‌دهند، و در زمان نگارش این مقاله، ارزش بازار آن‌ها بیش از ۲۳۲ میلیارد دلار است.
- از سال ۲۰۱۴، استیبل‌کوین‌ها نقش مهمی در بازار ارزهای دیجیتال ایفا کرده و به معامله‌گران اجازه داده‌اند تا ارزش دارایی‌های خود را در برابر نوسانات حفظ کنند.
درک مفهوم استیبل‌کوین‌ها
استیبل‌کوین‌ها توکن‌های دیجیتالی هستند که ارزش آن‌ها به یک دارایی دیگر مانند ارز فیات یا کالاهای ارزشمند متصل شده است تا قیمت پایداری داشته باشند.
- بیشتر استیبل‌کوین‌ها به ارزهای فیات مانند دلار آمریکا متصل هستند، اما برخی دیگر به ارزهایی مانند یورو یا کالاهایی مانند طلا و نقره وابسته‌اند.
- این توکن‌ها، پلی میان دارایی‌های دنیای واقعی و ارزهای دیجیتال ایجاد می‌کنند و امکان تبدیل دارایی‌های سنتی به توکن‌های دیجیتال در بلاکچین را فراهم می‌کنند.
- استیبل‌کوین‌ها به کاربران کریپتو اجازه می‌دهند تا بدون مواجهه با نوسانات قیمتی شدید، سرمایه خود را در بلاکچین حفظ کنند و بدون خروج از بازار، ارزش دارایی‌های خود را مدیریت نمایند.
- رشد عرضه استیبل‌کوین‌ها می‌تواند نشانه ورود سرمایه جدید به بازار کریپتو باشد، زیرا افزایش صدور استیبل‌کوین معمولاً به معنی ورود نقدینگی بیشتر است.
استیبل‌کوین‌ها فراتر از بازار کریپتو
علاوه بر نقش کلیدی در اکوسیستم کریپتو، استیبل‌کوین‌ها در حال ورود به سیستم مالی سنتی نیز هستند. به‌عنوان نمونه، شبکه پرداخت دیجیتال Visa اخیراً پلتفرم Visa Tokenized Asset Platform (VTAP) را معرفی کرده است که به بانک‌ها اجازه می‌دهد استیبل‌کوین‌ها و سایر توکن‌های دارای پشتوانه فیات را در سطح بین‌المللی صادر کنند. این اقدام نشان‌دهنده افزایش پذیرش استیبل‌کوین‌ها در سیستم مالی جهانی است.
چرا استیبل‌کوین‌ها مهم هستند؟
در ژانویه ۲۰۱۶، ارزش بازار استیبل‌کوین‌ها تقریباً ۱.۵ میلیون دلار بود. اما در فوریه ۲۰۲۵، این رقم به بیش از ۲۳۳ میلیارد دلار افزایش یافته است که نشان‌دهنده نقش مهم استیبل‌کوین‌ها در دنیای کریپتو و فراتر از آن است.
حفظ ارزش دارایی‌ها آن‌چین
دارایی‌های دیجیتال به دلیل نوسانات شدید قیمتی شناخته می‌شوند و تغییرات قابل توجه قیمت‌ها در بازه‌های زمانی کوتاه امری عادی است. با توجه به اینکه استیبل‌کوین‌ها ارزش ثابتی دارند، کاربران می‌توانند ارزش دارایی‌های خود را آن‌چین حفظ کنند، بدون اینکه نگران کاهش ارزش دارایی‌هایشان به دلیل نوسانات بازار باشند.
حفظ نقدینگی آن‌چین
استیبل‌کوین‌ها به کاربران اجازه می‌دهند با خروج از معاملات، سود خود را حفظ کنند و همچنان آن‌چین باقی بمانند. برخلاف سناریوهایی که کاربران مجبور به نقد کردن دارایی‌های خود به ارزهای فیات هستند، استیبل‌کوین‌ها به آن‌ها امکان می‌دهند که نقدینگی را آن‌چین نگه دارند و از اکوسیستم کریپتو خارج نشوند.
جایگزین برای پول فیات
استیبل‌کوین‌هایی مانند USDT و USDC که توسط نقدینگی و دارایی‌های نقدی پشتیبانی می‌شوند، می‌توانند به‌عنوان یک وسیله مبادله جایگزین برای ارزهای فیات عمل کنند. در مناطقی که نوسانات پولی و بی‌ثباتی اقتصادی بالاست، مانند آمریکای لاتین و کشورهای جنوب صحرای آفریقا، استیبل‌کوین‌ها به‌عنوان ابزاری مطمئن برای حفظ ارزش دارایی‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرند.
همچنین، استیبل‌کوین‌ها به کاربران امکان می‌دهند حواله‌های بین‌المللی را با هزینه‌های پایین‌تر و کارایی بیشتر نسبت به سیستم‌های بانکی سنتی انجام دهند. این امر باعث می‌شود که افراد شاغل در خارج از کشور بتوانند بدون نیاز به پرداخت کارمزدهای بالا، برای خانواده‌هایشان پول ارسال کنند.
تأمین نقدینگی در DeFi
استیبل‌کوین‌ها نقش مهمی در پروژه‌های مالی غیرمتمرکز (DeFi) ایفا می‌کنند. در صرافی‌های غیرمتمرکز و پروتکل‌های وام‌دهی، کاربران استیبل‌کوین‌های خود را به استخرهای نقدینگی اضافه می‌کنند و در ازای آن، از کارمزد تراکنش‌ها، فارمینگ نقدینگی و بهره وام‌ها، درآمد غیرفعال دریافت می‌کنند.
از آنجا که تقاضای بالایی برای استیبل‌کوین‌ها در پروتکل‌های وام‌دهی وجود دارد، آن‌ها معمولاً بالاترین نرخ سود سالانه (APR) را در این پلتفرم‌ها ارائه می‌دهند.
استیبل‌کوین‌ها چگونه ارزش خود را حفظ می‌کنند؟
جذابیت استیبل‌کوین‌ها در نحوه حفظ ارزش آن‌ها نهفته است، اما انواع مختلف استیبل‌کوین‌ها روش‌های متفاوتی برای انجام این کار دارند. در ادامه، برخی از رایج‌ترین انواع استیبل‌کوین‌ها و نحوه حفظ ارزش آن‌ها بررسی می‌شود.
۱. استیبل‌کوین‌های وثیقه‌شده با فیات (Custodial)
استیبل‌کوین‌های وثیقه‌شده با فیات که با نام استیبل‌کوین‌های پشتوانه‌دار با پول فیات نیز شناخته می‌شوند، ارزش و پایداری خود را از نقدینگی و دارایی‌های معادل نقدی که توسط صادرکننده استیبل‌کوین نگهداری می‌شود، به‌دست می‌آورند. در بیشتر موارد، نسبت وثیقه‌گذاری برای این استیبل‌کوین‌ها ۱:۱ است.
این نوع، محبوب‌ترین دسته از استیبل‌کوین‌ها محسوب می‌شود و USDT و USDC حدود ۸۴٪ از ارزش کل بازار استیبل‌کوین‌ها را تشکیل می‌دهند.
مکانیزم عملکرد
- ارز فیات در یک قرارداد بین کاربر و صادرکننده قفل می‌شود و در ازای آن، مقدار معادل استیبل‌کوین روی بلاکچین مینت می‌شود.
- کاربران می‌توانند استیبل‌کوین‌های مینت‌شده را از طریق صادرکننده، به پول فیات تبدیل کنند. در این فرآیند، توکن‌های بازخریدشده سوزانده می‌شوند.
- برخی از موانع ممکن برای بازخرید شامل نیاز به احراز هویت (KYC) و بررسی‌های ضد پولشویی است، مانند آنچه Tether برای کاربران خود اعمال می‌کند.
- با توجه به پذیرش گسترده این استیبل‌کوین‌ها در صرافی‌های متمرکز، کاربران به‌راحتی می‌توانند USDT خود را نقد کنند.
مکانیزم حفظ ارزش
- اگر قیمت یک استیبل‌کوین وثیقه‌شده با فیات به کمتر از ۱ دلار (مثلاً ۰.۹۵ دلار) برسد، آربیتراژگران آن را خریداری کرده و از طریق صادرکننده با نسبت ۱:۱ به دلار تبدیل می‌کنند.
- این اقدام، عرضه توکن را کاهش داده و قیمت را دوباره به ۱ دلار بازمی‌گرداند.
۲. استیبل‌کوین‌های وثیقه‌شده با کریپتو (Decentralized)
استیبل‌کوین‌های وثیقه‌شده با کریپتو توسط دارایی‌های دیجیتال پشتیبانی می‌شوند که شامل سایر استیبل‌کوین‌ها و دارایی‌های کریپتو معتبر مانند ETH و BTC می‌شود.
این نوع استیبل‌کوین‌ها غیرمتمرکز و مبتنی بر مدیریت خودکار (Self-Custody) هستند و برخلاف نمونه‌های وثیقه‌شده با فیات، تحت کنترل هیچ نهادی نیستند. به همین دلیل، به‌عنوان شفاف‌ترین و در دسترس‌ترین نوع استیبل‌کوین‌ها شناخته می‌شوند.
مکانیزم عملکرد
- این استیبل‌کوین‌ها معمولاً با مدل‌های وثیقه‌گذاری بیش از حد (Overcollateralization) اجرا می‌شوند تا نوسانات بازار را جبران کنند.
- یک نمونه از این استیبل‌کوین‌ها GHO، استیبل‌کوین غیرمتمرکز Aave است که توسط سبدی از دارایی‌ها که توسط DAO انتخاب شده است، پشتیبانی می‌شود.
مثال‌های دیگر
- استیبل‌کوین USDe از Ethena برخلاف دیگر استیبل‌کوین‌های کریپتویی، نیازی به وثیقه‌گذاری بیش از حد ندارد.
- در مدل USDe، این پروژه موقعیت‌های معادل شورت (Short) را در بازارهای مشتقه باز می‌کند تا از تغییرات قیمتی دارایی‌های پشتیبان جلوگیری کند.
۳. استیبل‌کوین‌های الگوریتمی (Decentralized)
استیبل‌کوین‌های الگوریتمی از استراتژی سوزاندن و مینت (Mint-and-Burn) برای تنظیم عرضه توکن استفاده می‌کنند.
مکانیزم عملکرد
- این نوع استیبل‌کوین‌ها با یک دارایی دیجیتال معمولی جفت می‌شوند و کاربران می‌توانند با سوزاندن آن دارایی، استیبل‌کوین ضرب کنند.
- هنگامی که کاربران استیبل‌کوین‌های خود را بازخرید می‌کنند، معادل ارزش آن از دارایی اصلی دوباره ایجاد می‌شود.
مثال‌ها
- USDD از ترون (Tron’s USDD): این استیبل‌کوین زمانی که کاربران TRX را در پلتفرم بسوزانند، ضرب می‌شود.
- در مقابل، زمانی که کاربران USDD خود را بسوزانند، مقدار معادل TRX دوباره مینت می‌شود.
۴. استیبل‌کوین‌های ری‌بیسینگ (Rebasing – Decentralized)
در مدل ری‌بیسینگ، عرضه استیبل‌کوین بر اساس تقاضای بازار تنظیم می‌شود.
مکانیزم عملکرد
- به‌طور کلی، قیمت این استیبل‌کوین‌ها اطراف ۱ دلار در نوسان است.
- اگر تقاضا افزایش یابد و قیمت بالاتر از ۱ دلار برود، پروتکل توکن‌های جدیدی را مینت کرده و به‌صورت خودکار بین دارندگان توزیع می‌کند تا قیمت را به ۱ دلار کاهش دهد.
- در مقابل، اگر قیمت کمتر از ۱ دلار شود، پروتکل عرضه را کاهش داده و مقدار توکن‌های در گردش را کم می‌کند.
مثال‌ها
- AMPL از Ampleforth یکی از معروف‌ترین استیبل‌کوین‌های ری‌بیسینگ است که ارزش خود را بر اساس شاخص قیمت مصرف‌کننده (CPI) تنظیم می‌کند.
- این پروتکل ادعا می‌کند که AMPL نمی‌تواند تحت تأثیر نیروهای طبیعی بازار از بین برود و به هیچ وثیقه، خزانه‌داری، بازارساز یا خریدار نهایی وابسته نیست.
در ادامه، برخی از محبوب‌ترین استیبل‌کوین‌ها بررسی خواهند شد.
تتر (USDT)
USDT بزرگ‌ترین استیبل‌کوین از نظر ارزش بازار است و تقریباً ۷۰٪ از کل بازار استیبل‌کوین‌ها را در اختیار دارد و همچنان پیشرو در این حوزه باقی مانده است.
USDT یک استیبل‌کوین متمرکز و وثیقه‌شده با فیات است که به دلار آمریکا متصل (Pegged) شده و توسط شرکت Tether Holdings Inc. صادر و مدیریت می‌شود.
ذخایر تتر
طبق اطلاعات منتشر شده توسط Tether، USDT با سبدی از دارایی‌ها که در ذخایر خارج از بلاکچین (Off-Chain) نگهداری می‌شوند، پشتیبانی می‌شود. این ذخایر شامل:
- نقدینگی و معادل‌های نقدی
- فلزات گران‌بها
- سایر سرمایه‌گذاری‌ها از جمله بیت‌کوین
مکانیزم انتشار USDT
- کاربران تأییدشده (Verified Clients) ابتدا ارز فیات را به حساب بانکی Tether واریز می‌کنند.
- سپس، مقدار معادل USDT از خزانه تتر ضرب (Mint) شده و به آدرس کیف پول کاربر ارسال می‌شود.
- این توکن‌ها می‌توانند برای فعالیت‌های آن‌چین مورد استفاده قرار گیرند.
طبق اعلام Tether، تمامی USDTهای صادرشده را می‌توان در صورت احراز هویت (KYC) و رعایت سایر شرایط مانند حداقل مقدار بازخرید ۱۰۰,۰۰۰ دلاری، به ارز فیات تبدیل کرد.
یو‌اس‌دی کوین (USDC)
USDC پس از USDT، دومین استیبل‌کوین بزرگ از نظر ارزش بازار است. مانند USDT، این توکن یک استیبل‌کوین متمرکز و وثیقه‌شده با فیات است که به دلار آمریکا متصل شده و توسط شرکت Circle صادر و مدیریت می‌شود.
ذخایر USDC
از زمان راه‌اندازی در ۲۰۱۸، شرکت Circle بیش از ۵۰ میلیارد دلار USDC صادر کرده است.
- USDC مشابه USDT عمل می‌کند، اما ساختار ذخایر آن متفاوت است.
- طبق آخرین گزارش‌های حسابرسی، Circle تنها از اوراق قرضه خزانه‌داری ایالات متحده (U.S. Treasury Securities) و نقدینگی به‌عنوان پشتوانه USDC استفاده می‌کند.
شرایط بازخرید USDC
برخلاف USDT که تقریباً همه کاربران تأییدشده می‌توانند آن را بازخرید کنند، بازخرید USDC فقط برای مؤسسات مالی بزرگ مجاز است.
- تنها ارائه‌دهندگان عمده (Wholesale Providers) مانند صرافی‌ها، معامله‌گران سازمانی، ارائه‌دهندگان کیف پول، بانک‌ها و مؤسسات مالی بزرگ واجد شرایط استفاده از Circle Mint هستند.
- کاربران عادی نمی‌توانند USDC را مستقیماً از Circle بازخرید کنند.
Sky USD (USDS) / DAI
USDS استیبل‌کوین رسمی Sky (که قبلاً با نام Maker شناخته می‌شد) است. این پروژه اعلام کرده که USDS نسخه ارتقایافته‌ای از استیبل‌کوین DAI است که برای حفظ پیوند خود با دلار آمریکا از یک سیستم وام‌دهی با وثیقه بیش از حد (Overcollateralized Loan System) استفاده می‌کرد.
اکنون، کاربران می‌توانند از طریق پروتکل Sky، دارایی‌هایی مانند USDC، USDT، ETH، DAI، MKR و SKY را به USDS تبدیل کنند. همچنین، دارندگان DAI می‌توانند توکن‌های خود را از طریق پروتکل Sky به USDS تبدیل کنند. این استیبل‌کوین هم در صرافی‌های متمرکز و هم غیرمتمرکز قابل خریداری است.
ساختار مدیریت و انتشار USDS
- انتشار و مدیریت USDS از طریق پروتکل Sky و DAO Sky انجام می‌شود.
- دارندگان توکن SKY می‌توانند در رأی‌گیری درباره جنبه‌های مختلف استیبل‌کوین، از جمله برنامه‌های درآمد غیرفعال (Passive Income Programs) که از این دارایی پشتیبانی می‌کنند، شرکت کنند.
- در زمان نگارش این مقاله، پروتکل Sky تا ۸.۷۵٪ سود سالانه (APR) را از طریق Sky Savings Rate (SSR) و برنامه پاداش توکن Sky به دارندگان USDS ارائه می‌دهد.
Ethena USDe (USDE)
با وجود راه‌اندازی در ۲۰۲۴، USDE توانسته به چهارمین استیبل‌کوین بزرگ از نظر ارزش بازار تبدیل شود. تاکنون بیش از ۶ میلیارد دلار از این استیبل‌کوین مینت شده است.
USDe یک استیبل‌کوین غیرمتمرکز است که توسط پروتکل Ethena مدیریت می‌شود و دارایی‌هایی مانند ETH، stETH، BTC و USDT را به‌عنوان پشتوانه دارد.
مکانیزم انتشار USDe
- فقط بازارسازان مجاز (Whitelisted Market Makers) می‌توانند USDe را مینت کنند.
- کاربران عادی می‌توانند از طریق dApp، استیبل‌کوین‌های دیگر را با USDe مبادله کنند.
پشتوانه USDe و مکانیزم حفظ ارزش
- برخلاف استیبل‌کوین‌های وثیقه‌شده با فیات، USDe به زیرساخت‌های مالی سنتی وابسته نیست و نیازی به وثیقه‌گذاری بیش از حد ندارد.
- پروتکل Ethena با استفاده از دلتا هجینگ (Delta-Hedging) از USDe در برابر نوسانات قیمت محافظت می‌کند.
- در این روش، موقعیت‌های معکوس در بازار مشتقات باز می‌شود تا تأثیر نوسانات قیمتی دارایی‌های پشتیبان خنثی شود.
برنامه کسب درآمد از USDe
- دارندگان USDe می‌توانند آن را در پروتکل Ethena استیک کنند و توکن sUSDe دریافت کنند.
- در زمان نگارش این مقاله، بازده سالانه (APY) برای sUSDe برابر با ۶.۳۹٪ است.
First Digital USD (FDUSD)
استیبل‌کوین FDUSD توسط شرکت First Digital توسعه یافته است و هدف آن بهبود کارایی تراکنش‌های مالی است.
بر اساس اطلاعات تیم First Digital، FDUSD به‌عنوان جایگزینی برای USDT و USDC معرفی شده است، زیرا:
- Tether (USDT) شفافیت محدودی در مورد ذخایر خود دارد.
- Circle (USDC) به‌عنوان یک شرکت آمریکایی، تحت محدودیت‌های نظارتی ایالات متحده قرار دارد.
- FDUSD در آسیا توسعه یافته و از محیط نظارتی دوستانه‌تری برخوردار است.
ساختار ذخایر FDUSD
- هر واحد FDUSD توسط پول نقد یا دارایی‌های معادل آن که در حساب‌های تحت مدیریت First Digital Trust Limited نگهداری می‌شود، پشتیبانی می‌شود.
- این دارایی‌های ذخیره به‌صورت جداگانه از سایر دارایی‌های متولی نگهداری می‌شوند.
ویژگی‌های FDUSD نسبت به سایر استیبل‌کوین‌ها
- برخلاف سایر استیبل‌کوین‌های وثیقه‌شده با فیات، FDUSD امکان مینت و بازخرید نامحدود با کارمزد صفر را فراهم می‌کند.
- FDUSD در شبکه‌های اتریوم، بایننس اسمارت چین (BNB Chain)، Sui و سولانا در دسترس است.
محدودیت‌های خرید FDUSD
- FDUSD فقط توسط نهادهای مجاز و سرمایه‌گذاران حرفه‌ای قابل خریداری است.
- این نهادها شامل شرکت‌های بزرگ صنعت، واسطه‌های مالی و سرمایه‌گذاران نهادی تأییدشده هستند.
- کاربران عادی می‌توانند FDUSD را از صرافی‌های متمرکز و غیرمتمرکز پشتیبان خریداری کنند.
جمع‌بندی
استیبل‌کوین‌ها نقش کلیدی در اکوسیستم کریپتو ایفا می‌کنند، زیرا یک دارایی پایدار را در بازاری پرنوسان فراهم می‌کنند.
از زمان معرفی، استیبل‌کوین‌ها پیشرفت زیادی از نظر فناوری و شفافیت داشته‌اند و حتی فراتر از حوزه کریپتو گسترش یافته‌اند تا جایگزینی برای پلتفرم‌های سنتی انتقال وجه ارائه دهند.
محبوبیت استیبل‌کوین‌ها منجر به ایجاد برنامه‌های کسب سود در پلتفرم‌های DeFi شده است که گزینه‌ای جذاب‌تر از سپرده‌های بانکی سنتی را ارائه می‌دهد.
چالش‌ها و ریسک‌های استیبل‌کوین‌ها
- محدودیت‌های نظارتی و عدم قطعیت‌های قانونی
- ریسک از دست دادن پیوند با ارزش پایه (Depegging)، مخصوصاً برای استیبل‌کوین‌های جدید و نوآورانه
نهایتاً، این مقاله صرفاً برای اهداف آموزشی و اطلاعاتی ارائه شده است و نباید به‌عنوان مشاوره سرمایه‌گذاری یا مالی تلقی شود. همیشه قبل از سرمایه‌گذاری در ارزهای دیجیتال، تحقیقات خود را انجام دهید.