از سال ۲۰۱۹ تاکنون، جمهوری اسلامی ایران در پی کاهش ارزش ریال و تحریم‌های اقتصادی فزاینده، به استخراج و معامله رمزارزها روی آورده است. با وجود اهمیت این حوزه برای اقتصاد مقاومتی کشور، همچنان تخمین دقیق میزان بیت‌کوین استخراج‌شده در ایران با ابهامات زیادی روبه‌رو است.
فهرست مطالب
تخمین‌های متناقض از حجم استخراج بیت‌کوین
بر اساس داده‌های مرکز مالی جایگزین دانشگاه کمبریج، ایران در مارس ۲۰۲۱ حدود ۷.۵٪ از نرخ هش جهانی بیت‌کوین را در اختیار داشت. اما این عدد در ژانویه ۲۰۲۲ به تنها ۰.۱۲٪ کاهش یافت.
اندرو اسکات ایستون، مدیرعامل شرکت Masterminded، تخمین می‌زند که ایران تاکنون حدود ۶۰ هزار بیت‌کوین استخراج کرده؛ معادل ۶.۴ میلیارد دلار با قیمت‌های فعلی. از سوی دیگر، Kent Halliburton، مدیرعامل Sazmining، معتقد است ایران از سال ۲۰۱۸ تاکنون بین ۱۰۰ تا ۲۰۰ هزار بیت‌کوین استخراج کرده است؛ رقمی بین ۱۰.۷ تا ۲۱.۴ میلیارد دلار.
نقش مهم استخراج غیرقانونی
بر اساس گزارش راجت اهلاوات از شرکت Crystal Intelligence، بخش عمده‌ای از ماینینگ در ایران زیرزمینی شده است تا از تعرفه‌های سنگین برق فرار کند. با وجود صدور بیش از ۱۰ هزار مجوز رسمی ماینینگ تا سال ۲۰۲۲، به گفته حسن روحانی، رئیس‌جمهور وقت، ۸۵٪ از فعالیت‌های ماینینگ در سال ۲۰۲۱ بدون مجوز بوده‌اند.
بر اساس آمار شرکت توانیر، حدود ۷۰۰ هزار دستگاه استخراج غیرقانونی در سراسر کشور فعال هستند. بسیاری از این دستگاه‌ها در مکان‌هایی نظیر خانه‌ها، مساجد و مدارس قرار دارند که یا هزینه برق ندارند یا بسیار ناچیز است. همچنین گمان می‌رود برخی نهادهای وابسته به دولت نیز در این فعالیت‌ها مشارکت دارند.
فشار بر شبکه برق و واکنش توانیر
فعالیت گسترده ماینرهای غیرمجاز باعث ایجاد فشار شدید بر شبکه برق کشور شده و در برخی موارد منجر به خاموشی‌های سراسری شده است. شرکت توانیر برای مقابله با این روند، طرح پاداش‌دهی به گزارش‌دهندگان ماینینگ غیرمجاز را اجرا کرده است. تنها در شش ماه اول سال ۲۰۲۲، ۹۴۰۴ دستگاه غیرقانونی در تهران توقیف شده‌اند.
آیا سایت‌های هسته‌ای به استخراج بیت‌کوین اختصاص دارند؟
پس از حمله هوایی آمریکا به سایت هسته‌ای فردو، نرخ هش بیت‌کوین با کاهش ۲۷.۹٪ مواجه شد؛ مسئله‌ای که گمانه‌زنی‌هایی درباره ماینینگ بیت‌کوین در تاسیسات کوهستانی ایران را برانگیخت. با این حال، شرکت‌هایی مانند Blocksbridge Consulting این نظریه را رد کرده‌اند.
راجت اهلاوات نیز با وجود اینکه تاسیسات هسته‌ای مانند فردو زیرساخت الکتریکی مناسب دارند، تاکید کرده هیچ مدرک قاطعی برای فعالیت ماینینگ در این سایت‌ها وجود ندارد. با این حال، اگر چنین عملیاتی در جریان باشد، احتمالاً توسط دولت یا سپاه پاسداران انجام می‌شود.
جمع‌بندی
با توجه به سهم بالای استخراج غیرقانونی، نبود آمار رسمی و فعالیت‌های پشت‌پرده نهادهای حکومتی، تخمین دقیق میزان بیت‌کوین استخراج‌شده در ایران تقریباً ناممکن است. اما در شرایط اقتصادی دشوار و تورم مزمن، برای بسیاری از ایرانیان، ماینینگ رمزارز یکی از معدود راه‌های ممکن برای کسب درآمد محسوب می‌شود.
منبع: Bitcoin Sistemi