پروژه Monad در سال‌های اخیر مورد توجه ویژه سرمایه‌گذاران قرار گرفته و طی چند مرحله جذب سرمایه، مجموعاً حدود ۲۲۵ میلیون دلار سرمایه از شرکت‌های مطرحی مانند Paradigm، Dragonfly Capital، Shima Capital و Electric Capital دریافت کرده است. این سرمایه‌گذاری قابل‌توجه – که یکی از بزرگ‌ترین تامین مالی‌های حوزه کریپتو در سال ۲۰۲۴ به شمار می‌رود – نشان‌دهنده‌ی اعتماد بالای بازار به چشم‌انداز این بلاکچین است. بنیاد Monad (Monad Foundation) نیز به‌تازگی تشکیل شده و بر توسعه و پذیرش اکوسیستم Monad متمرکز است. در ادامه این مقاله، ابتدا به فرصت‌های احتمالی ایردراپ Monad و سپس به آموزش گام‌به‌گام نصب نود تست‌نت Monad روی اوبونتو (Ubuntu) می‌پردازیم. همچنین مروری اجمالی بر معماری اجماع MonadBFT خواهیم داشت و در پایان، مقایسه‌ای بین Monad و دو بلاکچین مطرح Solana و Sei از نظر سرعت تراکنش، مدل اجماع، جامعه توسعه‌دهندگان و رویکرد مقیاس‌پذیری ارائه می‌کنیم.
فهرست مطالب
بلاکچین Monad چیست؟
Monad یک بلاکچین لایه‌اول (Layer 1) بسیار پرسرعت و سازگار با ماشین مجازی اتریوم (EVM) است که با هدف رفع محدودیت‌های مقیاس‌پذیری ارائه شده است. این شبکه با بهره‌گیری از معماری نوآورانه، به توازن بهینه‌ای میان عدم‌تمرکز و سرعت تراکنش‌ها دست یافته است. بلاکچین Monad قادر به پردازش ۱۰٬۰۰۰ تراکنش در ثانیه (TPS) بوده و دارای زمان بلاک ۰٫۵ ثانیه و نهایی‌شدن (Finality) تک-اسلاتی در ۱ ثانیه است. این ارقام به معنای پردازش ۱٬۰۰۰ برابر سریع‌تر از اتریوم با کارمزدهایی کمتر از $0.01 می‌باشد. همچنین Monad با کارایی بالا و کارمزد نزدیک به صفر تجربه کاربری روانی را رقم می‌زند. جالب‌تر آن‌که این شبکه علی‌رغم توان عملیاتی عظیم خود، نیازمند سخت‌افزار فوق‌سنگین نیست و اجرای نودهای آن بر روی سخت‌افزارهای معمولی خانگی نیز امکان‌پذیر است. چنین ویژگی‌هایی مسیر Monad را برای دستیابی به مقیاس‌پذیری گسترده بدون قربانی کردن امنیت و عدم‌تمرکز هموار می‌کند. به واسطه‌ی سازگاری کامل با EVM، توسعه‌دهندگان می‌توانند قراردادهای هوشمند اتریوم را بدون تغییر بر روی Monad مستقر کنند و کاربران نیز با کیف‌پول‌ها و ابزارهای آشنای اتریومی به‌راحتی با آن تعامل داشته باشند.
فرصت‌های احتمالی ایردراپ Monad
یکی از مباحث داغ پیرامون پروژه‌های لایه‌اول جدید، ایردراپ (Airdrop) توکن‌های آن به کاربران اولیه است. Monad تاکنون به صورت رسمی ایردراپی اعلام نکرده است اما شواهد و رویه‌های معمول نشان می‌دهد احتمال ایردراپ برای کاربران فعال تست‌نت وجود دارد. تست‌نت عمومی Monad در ۱۹ فوریه ۲۰۲۵ راه‌اندازی شد و تیم پروژه در حال گذار به ساختار بنیاد (Foundation) است که معمولاً با معرفی توکن بومی همراه می‌شود. در واقع، بر اساس گزارش‌ها Monad Labs قصد دارد تا پیش از راه‌اندازی شبکه اصلی، توکن بومی خود را عرضه کند و احتمال اختصاص بخشی از این توکن‌ها به صورت ایردراپ به مشارکت‌کنندگان تست‌نت بسیار زیاد است. حتی در خبرهای تأیید نشده اشاره شده که بهترین راه برای بهره‌مند شدن از این ایردراپ احتمالی، استفاده از خود پروتکل Monad در فاز تست‌نت است، به بیان دیگر کسانی که در دوره تست‌نت با شبکه تعامل داشته باشند ممکن است در آینده پاداش بگیرند.
برای افزایش شانس دریافت ایردراپ Monad، توصیه می‌شود کارهای مختلفی را در تست‌نت انجام دهید. در گایدلاین‌های غیررسمی، موارد زیر پیشنهاد شده است:
- اتصال کیف‌پول به تست‌نت Monad: ابتدا با یک کیف‌پول سازگار با اتریوم (مانند MetaMask، Rabby یا کیف‌پول اختصاصی Haha Wallet) به وب‌سایت تست‌نت Monad وصل شوید و شبکه Monad Testnet را به کیف‌پول خود اضافه کنید. برای این کار می‌توانید از وب‌سایت رسمی تست‌نت (testnet.monad.xyz) استفاده کنید. پس از اتصال، از فاست (Faucet) موجود، مقداری توکن آزمایشی MON دریافت کنید تا برای پرداخت گس در تست‌نت استفاده شود. با توجه به تقاضای زیاد، چندین فاست جامعه (Gas.zip، ThirdWeb، OKX و غیره) نیز برای دریافت توکن‌های تست‌نت معرفی شده است.
- انجام تراکنش و تعامل با dAppهای تست‌نت: پس از تامین موجودی تست‌نت، به سراغ اپلیکیشن‌های غیرمتمرکز (dApp) موجود در شبکه Monad بروید و با آنها کار کنید. برای مثال، تکمیل تسک‌های Layer3 موسوم به “Monad Explorer”، مینت کردن NFTهای رایگان روی Monad (مانند Monadverse NFT یا Lil Chogstars NFT) و یا حتی استقرار یک قرارداد هوشمند ساده در تست‌نت Monad از جمله فعالیت‌هایی است که هم به آزمودن شبکه کمک می‌کند و هم احتمالاً سابقه تعامل شما را برای ایردراپ ثبت خواهد کرد.
- فعالیت در شبکه‌های اجتماعی و انجمن Monad: هرچند مستقیماً تضمینی برای ایردراپ نیست، اما مشارکت در دیسکورد توسعه‌دهندگان Monad یا انجمن‌های Reddit و دنبال کردن اخبار رسمی پروژه می‌تواند شما را در جریان رویدادهای احتمالی (مانند برنامه‌های centivized testnet یا رقابت‌های توسعه) قرار دهد که بعضاً پاداش‌هایی هم در پی دارند. به عنوان نمونه، Monad رویدادهایی مثل هکاتون اختصاصی (EVM Accathon) و برنامه شتاب‌دهنده (Mach Accelerator) را برای جذب توسعه‌دهندگان برگزار کرده است که شرکت در آنها می‌تواند به شناخت شما در جامعه پروژه کمک کند.
در مجموع، استفاده مستمر و همه‌جانبه از تست‌نت Monad بهترین راه برای آماده‌شدن جهت هرگونه ایردراپ احتمالی است. البته باید تأکید کرد که هنوز هیچ برنامه رسمی ایردراپ اعلام نشده و تمام این اقدامات در حد احتمال است. کاربران می‌بایست صرفاً با هدف آزمودن و شناخت شبکه در تست‌نت مشارکت کنند و ایردراپ را به عنوان پاداشی جانبی و غیرقطعی در نظر بگیرند.
آموزش نصب نود تست‌نت Monad روی Ubuntu
اجرای یک نود (Node) بر روی شبکه تست‌نت Monad به کاربران فنی‌تر اجازه می‌دهد به طور مستقیم در شبکه مشارکت کرده و حتی به جمع اعتبارسنج‌ها بپیوندند. در این بخش، مراحل نصب و راه‌اندازی یک نود Monad بر روی سیستم‌عامل اوبونتو (Ubuntu) به صورت گام‌به‌گام توضیح داده می‌شود. توجه داشته باشید که برای اجرای موفق یک نود، رعایت الزامات سخت‌افزاری و نرم‌افزاری توصیه‌شده توسط تیم Monad ضروری است. مطابق مستندات رسمی، سخت‌افزار پیشنهادی برای اجرای نود کامل Monad عبارت است از: پردازنده ۱۶ هسته‌ای با فرکانس ۴٫۵ گیگاهرتز به بالا، ۳۲ گیگابایت حافظه RAM، ۲ ترابایت SSD پرسرعت (NVMe) و پهنای‌باند ۱۰۰ مگابیت بر ثانیه. هرچند به لطف بهینه‌سازی MonadDB و سایر ابتکارات، امکان اجرای نود با سخت‌افزارهای متوسط‌تر نیز فراهم شده است، ولی برای عملکرد پایدار در نقش اعتبارسنج، بهتر است به مشخصات پیشنهادی پایبند باشید.
مراحل راه‌اندازی نود تست‌نت Monad در Ubuntu به شرح زیر است:
- نصب پیش‌نیازهای سیستم: ابتدا سیستم Ubuntu خود را به‌روز کنید:
sudo apt update && sudo apt upgrade -yسپس ابزارهای موردنیاز را نصب نمایید. چون کلاینت Monad با زبان‌های C++ و Rust نوشته شده است، لازم است پکیج‌های Git، Build-Essential (شامل compilers و make) و همچنین Rust (Nightly) را نصب کنید. برای نصب Rust می‌توانید از اسکریپت رسمی rustup استفاده کنید:curl --proto '=https' --tlsv1.2 https://sh.rustup.rs -sSf | sh(در طی نصب، گزینه‌ی مربوط به افزودن مسیر Rust به PATH را انتخاب کنید). همچنین کتابخانه‌های وابسته مانند libssl-dev (برای OpenSSL) و clang ممکن است مورد نیاز باشند:sudo apt install -y cmake libssl-dev clang - دریافت کد منبع یا فایل اجرایی Monad: در حال حاضر سورس‌کد Monad به صورت عمومی در GitHub منتشر نشده و دسترسی به باینری‌های شبکه تست‌نت برای شرکت‌کنندگان مجاز ممکن است محدود باشد. به انجمن رسمی Monad یا Discord توسعه‌دهندگان Monad مراجعه کنید تا لینک دانلود آخرین نسخه کلاینت تست‌نت را دریافت کنید. معمولاً تیم Monad یک فایل باینری قابل اجرا برای لینوکس ارائه می‌دهد که نیاز به کامپایل از منبع را برطرف می‌کند. فرض کنیم فایل
monad-nodeرا دریافت کرده و در پوشه‌ی~/monad/قرار داده‌اید. ابتدا اجازه اجرای آن را تنظیم کنید:chmod +x ~/monad/monad-node - پیکربندی اولیه نود: برای راه‌اندازی نود، ممکن است نیاز به پرونده تنظیمات (Config) و فایل جنسیس (Genesis) شبکه تست‌نت Monad داشته باشید. این فایل‌ها معمولاً همراه باینری یا در مستندات رسمی ارائه می‌شوند. فایل جنسیس شامل اطلاعات اولیه شبکه (مثل شناسه زنجیره – Chain ID – که برای تست‌نت Monad برابر 10143 است) و آدرس‌های اولیه اعتبارسنج‌ها است. فایل تنظیمات نیز شامل آدرس گره‌های بوت‌استرپ (Bootstrap Nodes) برای اتصال به شبکه می‌باشد. مطمئن شوید این فایل‌ها (مثلاً
config.tomlوgenesis.json) را در پوشه مناسب قرار داده‌اید (اغلب در زیرشاخه‌ای مانند~/.monad/).سپس یک کلید برای نود خود ایجاد کنید. اگر قصد دارید نود شما اعتبارسنج (Validator) باشد، به یک کلید عمومی/خصوصی و آدرس مربوطه نیاز دارید. در برخی شبکه‌ها، این مرحله با اجرای دستورinitفراهم می‌شود (برای مثال:./monad-node init --name "YourNodeName"که یک کلید و آی‌دی گره می‌سازد). در مستندات Monad احتمالاً اسکریپت یا دستور مشابهی برای initialization در نظر گرفته شده است. بر اساس تجربه‌ی نودهای اولیه، اسکریپت‌های آسان برای راه‌اندازی نود توسط Monad ارائه شده که کار را بسیار ساده می‌کند. کافیست آن دستورالعمل‌ها را دنبال کنید تا نود شما پیکربندی شود. - اجرای نود Monad: پس از انجام تنظیمات، اکنون می‌توانید نود خود را اجرا کنید. اگر از سرویس systemd استفاده می‌کنید، بهتر است یک سرویس برای نود تعریف نمایید تا به صورت خودکار اجرا و در صورت نیاز ری‌استارت شود. اما برای شروع سریع، می‌توانید مستقیماً دستور زیر را اجرا کنید:
./monad-node --config ~/monad/config.toml --genesis ~/monad/genesis.json(پارامترهای--configو--genesisفرضی هستند و ممکن است در کلاینت واقعی Monad نام متفاوتی داشته باشند). پس از اجرای این دستور، نود شما به گره‌های دیگر شبکه متصل شده و شروع به سینک کردن بلاک‌ها از ارتفاع صفر (genesis) می‌کند. اولین باری که نود را اجرا می‌کنید، فرآیند همگام‌سازی ممکن است مدتی طول بکشد تا تمام بلاک‌های فعلی تست‌نت دانلود و پردازش شوند. - نظارت بر عملکرد نود: با اجرای موفق نود، خروجی لاگ کنسول وضعیت فعالیت شبکه را نشان خواهد داد. شما می‌توانید لاگ‌ها را برای پیام‌هایی نظیر اتصال موفق به همتایان (peers)، دریافت بلاک‌های جدید و یا هرگونه خطا کنترل کنید. ابزارهای مانیتورینگ نیز وجود دارند؛ مثلاً وب‌سایت مانیتور تست‌نت Monad یا مرورگر بلاک تست‌نت (مانند
testnet.monadexplorer.com) به شما امکان می‌دهد وضعیت نود خود (اگر به عنوان اعتبارسنج ثبت شده باشد) و آخرین بلاک‌های تولیدشده را مشاهده کنید. طبق گزارش تیم‌های مشارکت‌کننده، کارایی Monad بسیار چشمگیر است و تراکنش‌ها در حالت عادی با تاخیر کم و نهایی‌شدن سریع پردازش می‌شوند. - اعتبارسنج شدن (اختیاری): اگر قصد دارید نود شما به عنوان Validator (اعتبارسنج) نیز عمل کند، در شبکه‌های اثبات سهام لازم است مقداری از توکن بومی را استیک کنید یا واجد شرایط باشید. در تست‌نت Monad احتمالاً توکن‌های آزمایشی MON را می‌توان جهت ثبت اعتبارسنجی استفاده کرد. با فرمان‌هایی نظیر:
./monad-node tx staking create-validator --amount=10000MON --pubkey=<YourNodePubKey> --moniker="YourNodeName" --chain-id=MonadTestnet(این یک مثال کلی از فرمان ایجاد ولیدیتور در شبکه‌های PoS است؛ فرمان دقیق وابسته به کلاینت Monad خواهد بود.) شما درخواست اعتبارسنج شدن خود را به شبکه ارسال می‌کنید. توجه داشته باشید که شبکه تست‌نت-۲ Monad محدود به ۱۰۰-۱۵۰ اعتبارسنج منتخب بود؛ بنابراین در دوره‌های خاصی ممکن است همه افراد قادر به فعال‌سازی ولیدیتور نباشند مگر در برنامه‌های ثبت‌نام مشخص. حتماً اعلان‌های رسمی Monad را دنبال کنید تا از باز شدن ظرفیت اعتبارسنج‌های جدید مطلع شوید.
پس از طی این مراحل، نود Monad شما فعال خواهد شد و بخشی از شبکه تست‌نت به شمار می‌رود. اجرای یک نود به دانش فنی مناسب و پایش مداوم نیاز دارد. تیم Monad و انجمن پشتیبانی آن، مستندات و راهنمایی‌های شفافی برای راه‌اندازی نود ارائه کرده‌اند و طبق تجربه‌ی نودران‌های اولیه، فرآیند راه‌اندازی کاملاً ساده و سرراست بوده است. با این حال اگر در هر مرحله با مشکلی مواجه شدید، بهترین مرجع مستندات رسمی و طرح سوال در دیسکورد توسعه‌دهندگان Monad است.
معماری MonadBFT – اجماع سریع برای ۱۰٬۰۰۰ TPS
یکی از ستون‌های کلیدی که Monad بر پایه آن به عملکرد خارق‌العاده خود (۱۰ هزار TPS و نهایی‌شدن ۱ ثانیه‌ای) دست یافته، الگوریتم اجماع سفارشی آن به نام MonadBFT است. پروتکل MonadBFT یک سازوکار اجماع تحمل خطای بیزانس (BFT) است که به طور ویژه برای توان عملیاتی بالا، نهایی‌شدن سریع و مقیاس‌پذیری تا صدها اعتبارسنج طراحی شده است. این الگوریتم اجماع نوآورانه، به گره‌های توزیع‌شده در سراسر جهان امکان می‌دهد که بر روی ترتیب یکتا و معتبری از تراکنش‌ها به توافق برسند، آن هم با تأخیر بسیار کم.
اجماع MonadBFT در حقیقت مشتقی از پروتکل معروف HotStuff محسوب می‌شود که با بهبودها و تغییراتی همراه شده است. HotStuff پایه‌ی اجماع فیس‌بوک Diem (لیبرا) و چندین پروژه دیگر بوده و به دلیل ساختار ماژولار و راندمان مناسبش شناخته می‌شود. تیم Monad با بررسی پژوهش‌های جدید (از جمله پروپوزال‌های Jolteon و DiemBFT و نیز Fast-HotStuff) تغییراتی را اعمال کرده تا پروتکل تنها در دو مرحله ارتباطی به اجماع خوش‌بینانه برسد (در حالی که بسیاری از پروتکل‌های BFT سنتی به ۳ مرحله یا بیشتر نیاز دارند). به بیان ساده‌تر، در شرایط عادی (بدون وجود نودهای مخرب یا تاخیر شبکه)، MonadBFT می‌تواند هر نیم‌ثانیه یک بلاک جدید پیشنهاد دهد و پس از دریافت امضای تأیید از حد نصاب اعتبارسنج‌ها، بلاک در کمتر از ۱ ثانیه نهایی شود. این یعنی یک دور اجماع (Round) به تنهایی کافیست تا تراکنش‌ها تأیید نهایی شوند که به آن نهایی‌شدن تک مرحله‌ای یا Speculative Finality نیز می‌گویند. چنین قابلیتی تأخیر را به شکل چشمگیری کاهش می‌دهد و تجربه کاربر را بهبود می‌بخشد.
از منظر تحمل خطا، MonadBFT تضمین می‌کند که تا زمانی که حداکثر ۳۳٪ از وزن سهام اعتبارسنج‌ها رفتار بیزانسی نداشته باشند (فرض رایج در پروتکل‌های PoS)، شبکه به درستی به کار خود ادامه می‌دهد. همچنین ویژگی منحصربه‌فرد مقاومت در برابر Fork انتهایی (Tail-forking) در MonadBFT پیاده‌سازی شده است. Tail-forking به وضعیتی اشاره دارد که یک اعتبارسنج مخرب با عدم ارسال رای یا ایجاد بلاک موازی، سعی در معلق کردن بلاک معتبر قبلی و چینش مجدد تراکنش‌ها دارد تا سود بیشتری کسب کند (مثلاً از محل MEV). MonadBFT با وادار کردن اعتبارسنج بعدی به بازپیشنهاد بلاک تأییدشده قبلی در صورت بروز چنین رفتاری، عملاً جلوی فورک‌شدن زنجیره را می‌گیرد. بدین ترتیب اگر یک بلاک به اندازه کافی رأی آورده باشد، اعتبارسنج بعدی نمی‌تواند آن را نادیده بگیرد یا دور بزند. این مکانیسم امنیت شبکه را حتی در مواجهه با رهبران مخرب حفظ می‌کند و از حملات رایج به زنجیره‌های PoS جلوگیری می‌نماید.
ویژگی‌های شاخص MonadBFT به طور خلاصه عبارتند از:
- ارتباط خطی در حالت سالم شبکه: در حالت «مسیر خوش‌بینانه»، پیچیدگی ارتباطی میان نودها خطی (O(n)) است؛ یعنی هر اعتبارسنج فقط با چند پیام مستقیم با رهبر فعلی و رهبر بعدی درگیر است. این موضوع اجازه می‌دهد حتی با افزایش تعداد ولیدیتورها، عملکرد شبکه به صورت خطی مقیاس شود و سربار ارتباطی رشد انفجاری نداشته باشد.
- پشتیبانی از صدها اعتبارسنج: با رویکرد فوق، MonadBFT قادر است مجموعه اعتبارسنج بزرگی (ده‌ها تا صدها نود) را مدیریت کند بی‌آنکه دچار افت شدید سرعت شود. این برای عدم‌تمرکز شبکه حیاتی است زیرا حضور تعداد بیشتری مشارکت‌کننده را ممکن می‌سازد.
- زمان بلاک ۵۰۰ میلی‌ثانیه و نهایی‌شدن ۱ ثانیه‌ای: هر دور اجماع در شرایط عادی ۰٫۵ ثانیه طول می‌کشد و بلافاصله دور بعدی آغاز می‌شود. به لطف Pipeline کردن مراحل (یعنی پیشنهاد بلاک بعدی همزمان با رأی‌دهی به بلاک قبلی)، عملاً در هر ثانیه دو بلاک می‌تواند تولید شود و پس از یک دور دیگر، بلاک‌های قبلی فاینال می‌شوند. بنابراین نهایی‌شدن قطعی (Finality) حدود ۱ ثانیه است که به معنای تأیید آنی تراکنش‌ها از دید کاربر است. این در کنار مکانیزم Speculative Finality حتی امکان تأیید زودتر (پیش از نهایی‌شدن کامل) را برای کاربردهای خاص فراهم می‌کند.
- مکانیزم حافظه موقت محلی (Local Mempool): نوآوری دیگر Monad، بهره‌گیری از مم‌پول‌های محلی برای هر اعتبارسنج است. برخلاف اتریوم و بیت‌کوین که یک مم‌پول سراسری دارند و تراکنش‌ها را از طریق Gossip به کل شبکه پخش می‌کنند، در Monad هر اعتبارسنج تنها تراکنش‌ها را مستقیماً به اعتبارسنج منتخب بعدی منتقل می‌کند. ترتیب تولید بلاک‌ها در MonadBFT از قبل میان اعتبارسنج‌ها مشخص است (مشابه بسیاری از شبکه‌های PoS)، بنابراین هر گره می‌داند نوبت چه کسی است که بلاک بعدی را تولید کند. نتیجه این رویکرد آن است که تراکنش‌ها به جای انتشار فراگیر در شبکه، فقط به گره‌های مربوطه ارسال می‌شوند و از تکثّر اضافی داده در پهنای‌باند جلوگیری می‌گردد. این طراحی هوشمندانه زمان انتشار تراکنش در شبکه را کاهش داده و به افزایش TPS کمک شایانی می‌کند. هر کلاینت می‌تواند مستقیماً تراکنش خود را برای چند رهبر آینده در صف ارسال کند تا آنها زودتر در مم‌پول محلی‌شان ذخیره کرده و در نوبت خود بلافاصله در بلاک قرار دهند.
- مولفه‌های مکمل بهبوددهنده عملکرد: افزون بر اجماع MonadBFT، پروژه Monad چهار بهینه‌سازی کلیدی دیگر را نیز پیاده‌سازی کرده است: RaptorCast برای انتقال کارای بلاک‌ها در شبکه، اجرای غیرهمزمان (Asynchronous Execution) برای موازی‌سازی فرآیند اجماع و اجرای تراکنش‌ها، اجرای موازی (Parallel Execution) برای استفاده از چندین هسته پردازنده هنگام اجرای تراکنش‌های درون یک بلاک و MonadDB برای دسترسی سریع‌تر به وضعیت و ذخیره داده‌ها روی SSD. مجموع این تکنیک‌ها در کنار MonadBFT باعث شده که Monad بدون قربانی کردن سازگاری با اتریوم، بسیاری از گلوگاه‌های عملکردی را رفع کند. به عنوان مثال، Parallel Execution این امکان را می‌دهد که تراکنش‌های غیرمتداخل به طور همزمان پردازش شوند و از توان پردازشی هسته‌های متعدد CPU بهره کامل گرفته شود، یا RaptorCast با کدگذاری پاک‌کردنی (Erasure Coding) بلاک‌ها را به قطعات تقسیم کرده و انتشار آنها به کل شبکه را تسریع می‌بخشد.
به طور خلاصه، MonadBFT به عنوان قلب تپنده Monad، اجماع نوآورانه، سریع و مقاومت‌پذیر در برابر خطاها را فراهم کرده که متضمن تحقق وعده TPS بسیار بالا و تجربه کاربری در حد برنامه‌های وب۲ است. این معماری اجماع پیشرفته در کنار سایر پیشرفت‌های فنی، Monad را به عنوان یکی از پروژه‌های پیشرو در حل سه‌گانه بلاکچین (امنیت، عدم‌تمرکز، مقیاس‌پذیری) مطرح نموده است.
مقایسه Monad با Solana و Sei
پروژه Monad اغلب در کنار سایر بلاکچین‌های نسل جدید با کارایی بالا مورد مقایسه قرار می‌گیرد. در این بخش، Monad را در چهار بعد مهم سرعت تراکنش (TPS)، مدل اجماع، جامعه توسعه‌دهندگان و رویکرد به مقیاس‌پذیری با دو شبکه شناخته‌شده Solana و Sei مقایسه می‌کنیم. هر سه این شبکه‌ها تلاش می‌کنند به روش‌های متفاوتی محدودیت‌های مقیاس‌پذیری اتریوم را پشت سر بگذارند اما هر کدام مزایا و چالش‌های خاص خود را دارند.
جدول مقایسه Monad، Solana و Sei
| ویژگی | Monad | Solana | Sei |
|---|---|---|---|
| TPS (سرعت تراکنش) | ~۱۰٬۰۰۰ TPS (هدف‌گذاری‌شده). در تست‌نت به این سقف نزدیک شده‌اند. | تا ۴٬۰۰۰ – ۴٬۵۰۰ TPS در شرایط واقعی شبکه (میانگین تراکنش‌های غیر‌رأی). در تئوری تا ۵۰ هزار TPS توان دارد. | چند صد TPS در نسخه فعلی. در نسخه v1 نهایی‌شدن ۳۹۰ms با ظرفیت بالا گزارش شده. نسخه v2 هدف افزایش چشمگیر (تا صدها هزار TPS) را دارد. |
| مدل اجماع | اثبات سهام (PoS) با الگوریتم MonadBFT (مشتق HotStuff). ارتباط خطی، نهایی‌شدن ۱ ثانیه، مقاومت در برابر فورک. | اثبات سهام نمایندگی‌شده با مکانیزم Tower BFT (الگوریتم BFT سفارشی Solana) + اثبات تاریخ (PoH) برای زمان‌بندی. بلاک‌تایم ~۴۰۰ms، نیاز به تأییدیه‌های متعدد برای نهایی‌شدن. | اثبات سهام نمایندگی‌شده (DPoS) مبتنی بر Tendermint BFT (Cosmos SDK). بهبود‌یافته با Twin-Turbo Consensus (انتشار بلوک هوشمند + پردازش خوش‌بینانه) برای کاهش تاخیر به ~۴۰۰ms. |
| جامعه توسعه‌دهندگان | نوپا اما در حال رشد سریع. تمرکز بر جذب توسعه‌دهندگان اتریوم به لطف EVM-سازگار بودن. برنامه‌های مشوق (هکاتون‌ها، شتاب‌دهنده‌ها) برای گسترش اکوسیستم. | بسیار گسترده و پویا. طبق گزارش‌ها حدود ۲۵۰۰+ توسعه‌دهنده فعال ماهانه در ۲۰۲۳. بستر محبوب برای پروژه‌های DeFi و NFT؛ زبان برنامه‌نویسی Rust. | نسبتاً کوچک اما با پشتوانه جامعه Cosmos. متمركز بر DeFi مخصوصاً صرافی‌های غیرمتمرکز. با افزودن EVM در Sei v2، انتظار می‌رود توسعه‌دهندگان اتریوم نیز جذب شوند. |
| رویکرد مقیاس‌پذیری | موازی‌سازی در لایه اجرا + اجماع لوله‌ای (Pipeline): پردازش همزمان تراکنش‌های مستقل، pipelining مراحل اجماع. بهینه‌سازی سطح دیتابیس (MonadDB) برای کاهش نیاز RAM. هدف: مقیاس‌پذیری افقی روی یک زنجیره EVM. | زنجیره مونولیتیک با پردازش موازی داخلی: استفاده از PoH به‌عنوان ساعت پیش‌برنده جهت زمان‌بندی تراکنش‌ها و اجماع سریع. نیاز به نودهای قدرتمند (ولیدیتورهای Solana سخت‌افزار بالا نیاز دارند) جهت حفظ کارایی شبکه. تمرکز بر بهینه‌سازی حداکثری یک زنجیره واحد (بدون شاردینگ یا رول‌آپ). | بهینه‌سازی برای معاملات (Trade): معماری لایه‌اول تخصصی برای اوردربوک‌های غیرمتمرکز و اپلیکیشن‌های پرحجم. Parallelization خوش‌بینانه: اجرای چندتراکنشی همزمان بدون نیاز به تعریف وابستگی صریح (ویژگی Sei v2). یکپارچه با اکوسیستم Cosmos و IBC برای ارتباط بین زنجیره‌ای؛ در عین حال افزودن ماشین مجازی اتریوم برای بهره‌گیری از مقیاس و کاربران اتریوم. |
در تحلیل جدول بالا و مقایسه این سه پروژه، نکات مهم زیر برداشت می‌شود:
- توان پردازش و TPS: شبکه Monad با هدف‌گذاری ۱۰k TPS خود را یکی از سریع‌ترین‌ها معرفی کرده است. Solana نیز به داشتن سرعت بسیار بالا مشهور است اما ارقام واقعی شبکه نشان می‌دهد که با احتساب صرفاً تراکنش‌های مالی (و نه رأی‌گیری ولیدیتورها)، throughput آن چند هزار در ثانیه است. Sei در نسخه ابتدایی خود TPS مشابهی در حد چند صد داشت اما با به‌روزرسانی‌های جدید (Sei Giga) به دنبال رسیدن به صدها هزار TPS در ثانیه است – هر چند این ارقام هنوز در محیط عملیاتی اثبات نشده‌اند. در هر صورت، هر سه پروژه از نظر سرعت خام پردازش جلوتر از اغلب رقبای لایه‌اول سنتی هستند.
- الگوریتم اجماع و ساختار شبکه: Solana از مدل خاص خود بهره می‌برد که یک ساعت رمزنگاری (PoH) را با رأی‌گیری BFT ترکیب کرده است؛ این امر زمان بین بلاک‌ها را کاهش داده ولی پیچیدگی پروتکل را افزایش می‌دهد. Monad با انتخاب HotStuff و بهبود آن در قالب MonadBFT، سادگی و کارآیی را توامان دنبال کرده و توانسته به نهایی‌شدن فوری و مقاومت در برابر فورک برسد. Sei نیز بر پایه اجماع امتحان‌پس‌داده Tendermint است اما با تغییراتی (Twin-Turbo) توانسته زمان بلاک را از ۱-۲ ثانیه معمول Cosmos به زیر نیم‌ثانیه برساند. هر سه شبکه مبتنی بر اثبات سهام هستند و برای امنیت به توکن بومی و استیکینگ ولیدیتورها تکیه دارند.
- جامعه و اکوسیستم توسعه: Solana به عنوان یک پلتفرم قدیمی‌تر (راه‌اندازی ۲۰۱9) اکنون جامعه‌ی توسعه‌دهندگان بسیار فعالی دارد؛ بسیاری از پروژه‌های دیفای، بازی، NFT و … روی آن شکل گرفته و فریم‌ورک‌های مشهوری مثل Metaplex برای NFT را ارائه کرده است. تعداد توسعه‌دهندگان Solana دومین در صنعت بعد از اتریوم گزارش شده و رشد سالانه بالایی نیز داشته است. در مقابل، Monad و Sei هر دو تازه‌وارد محسوب می‌شوند. Sei در ۲۰۲۳ مین‌نت خود را شروع کرده و به خصوص در حوزه صرافی‌های غیرمتمرکز (مثل Seyfr protocol) پروژه‌های اولیه‌ای دارد. Monad هنوز در مرحله تست‌نت است اما با توجه به سازگاری کامل با EVM انتظار می‌رود بسیاری از توسعه‌دهندگان اتریوم را جذب کند؛ این یک مزیت راهبردی نسبت به Solana است که زبان برنامه‌نویسی متفاوتی (Rust) دارد و مهاجرت پروژه‌های اتریوم به آن ساده نیست. Monad با برنامه‌های تشویقی متعدد (هکاتون EVM Accathon، برنامه Monad Madness و …) در حال ساخت جامعه خود است. همچنین پشتوانه مالی قوی Monad (از سوی Paradigm و دیگر صندوق‌ها) امکان جذب استعدادها و پروژه‌های بیشتری را در آینده فراهم می‌کند.
- مقیاس‌پذیری و دیدگاه بلندمدت: هر سه بلاکچین مسیر متفاوتی برای مقیاس‌پذیری برگزیده‌اند. Solana رویکرد “مقیاس‌پذیری عمودی در یک زنجیره” را اتخاذ کرده و سعی می‌کند با بهره‌گیری حداکثری از سخت‌افزار (CPU/GPU) و بهینه‌سازی نرم‌افزاری، تمام بار را در یک لایه اجرا کند. این امر باعث پیچیدگی زیرساخت (نیاز به آرشیو نودهای قدرتمند برای ذخیره کل تاریخچه، ترافیک شبکه بالا برای پیام‌های رأی‌گیری) شده و در برخی حوادث، شبکه Solana دچار توقف‌هایی نیز گردیده است. Sei مسیر میانی را طی کرده است: با استفاده از زیرساخت ماژولار کازماس، قابلیت ارتباط بین‌زنجیره‌ای (IBC) را دارد و می‌تواند در آینده به شاردینگ یا تقسیم کار بین زنجیره‌ها فکر کند، اما فعلاً تمرکز خود را روی بهبود یک زنجیره واحد با موازی‌سازی خوش‌بینانه و کاهش تأخیر گذاشته است. Monad از ابتدا بر این باور است که می‌توان یک زنجیره لایه‌اول سریع و در عین حال کاملاً سازگار با اتریوم ساخت تا نیاز به لایه دوم برای مقیاس رفع شود. تیم Monad فعلاً برنامه‌ای برای شاردینگ اعلام نکرده و ترجیح داده با تغییر معماری نرم‌افزار (اجماع، موتور اجرا و دیتابیس)، مقیاس‌پذیری را به حداکثر برساند. نقطه قوت Monad این است که توسعه‌دهندگان نیازی به یادگیری فناوری جدید یا طراحی مجدد قراردادها ندارند – همان Solidity و ابزارهای اتریوم در Monad کار می‌کنند، ولی با سرعت و ظرفیت بسیار بالاتر. این رویکرد می‌تواند پذیرش Monad را در میان برنامه‌های فعلی تسهیل کند.
جمع‌بندی مقایسه: Solana، Sei و Monad هر سه نماینده نسل تازه‌ای از بلاکچین‌ها هستند که می‌خواهند نشان دهند TPS بالا و زمان نهایی‌شدن کوتاه لزوماً در تضاد با عدم‌تمرکز و امنیت نیست. Solana مسیر خاص خود را با ایجاد یک اکوسیستم مستقل پیموده و موفق شده تعداد زیادی کاربر و توسعه‌دهنده را جذب کند، اما با چالش‌هایی نظیر نیاز به سخت‌افزار قوی و وقوع قطعی‌های مقطعی روبرو بوده است. Sei با بهره‌گیری از زیرساخت آزموده‌شده کازماس، تمرکز خود را بر بهینه‌سازی تجربه کاربری در حوزه‌هایی مثل ترید گذاشته و در تلاش است پلی بین دنیای کازماس و اتریوم بزند. Monad به عنوان تازه‌وارد این عرصه، با پشتوانه دانش فنی عمیق (توسط مهندسان ارشد سابق در ترید فرکانس‌بالا) و سرمایه مناسب، قول داده است که محدودیت‌های فعلی اتریوم را با حفظ سازگاری برطرف کند. اگر Monad در عمل به ارقام وعده‌داده‌شده (۱۰k TPS با تأخیر میلی‌ثانیه‌ای) برسد، می‌تواند سهم بزرگی از کاربردهایی را که نیازمند سرعت بالا هستند به خود جذب کند و شاید تبدیل به یکی از پایه‌های اصلی وب۳ مقیاس‌پذیر در آینده شود.
جمع‌بندی
بلاکچین Monad با شعار «سرعت بدون مصالحه» پا به عرصه گذاشته و ترکیبی جذاب از کارایی فنی (۱۰٬۰۰۰ TPS، نهایی‌شدن ۱ ثانیه) و سازگاری با اکوسیستم اتریوم را ارائه می‌دهد. در این مقاله به معرفی این پروژه نوآور پرداختیم و نقاط قوت آن از جمله الگوریتم اجماع MonadBFT و معماری موازی را مرور کردیم. همچنین دیدیم که فرصت ایردراپ احتمالی Monad انگیزه‌ای برای کاربران است تا با تست‌نت آن تعامل کنند و شاید در آینده از پاداش‌های آن بهره‌مند شوند. برای کاربران فنی‌تر، آموزش نصب نود تست‌نت روی Ubuntu ارائه شد که نشان می‌دهد با دنبال کردن مستندات رسمی، راه‌اندازی نود Monad نسبتاً سرراست است. در مقام مقایسه با سایر بلاکچین‌های پرسرعت نظیر Solana و Sei، شبکه Monad رویکرد متمایزی اتخاذ کرده که می‌تواند آن را به انتخابی مناسب برای توسعه‌دهندگان اتریومی که به دنبال بستر سریع‌تر هستند تبدیل کند. Solana علی‌رغم پیشرو بودن در سرعت، محیط خاص خود را دارد و Sei نیز در پی ادغام دنیای کازماس و EVM است؛ در این میان Monad شاید نقش پل میان دنیای اتریوم و کارایی بالا را بازی کند.
در نهایت، موفقیت Monad در بلندمدت وابسته به عوامل مختلفی است: اجرای بدون نقص فنی در مقیاس بزرگ، جذب جامعه کاربری و توسعه‌دهندگان، امنیت شبکه و تحقق وعده‌ها. با توجه به سرمایه‌گذاری کلان و تیم متخصص پشت آن، انتظارات از Monad بالا است. اگر به حوزه کریپتو و بلاکچین علاقه‌مندید، توصیه می‌شود اخبار Monad را دنبال کنید؛ چه بسا این پروژه تبدیل به یکی از بازیگران اصلی نسل بعدی بلاکچین‌ها شود و مشارکت زودهنگام در آن (مثلاً از طریق تست‌نت و ایردراپ) فرصت‌های خوبی را به همراه داشته باشد. Monad بلاکچین راهی تازه به سوی مقیاس‌پذیری گشوده و باید دید در میدان عمل تا چه حد به شعار خود وفادار می‌ماند.