دنیای رمز ارزها به وسیله بیت کوین شناخته و با رشد آن دچار تحول شد. اما هنوز بعد از گذشت چندین سال از زمان ظهور این رمز ارز ،قوانین مشخصی در رابطه با این ارزتعبیه نشده و هنوز خیلی از کشورها بیت کوین را به رسمیت نمی شناسند، در این مقاله تیم توکن باز قصد دارد به بررسی وضعیت قانونی بیت کوین بپردازد. پس با ما همراه باشید.
مفاهیم کلی :
- قانون استخراج و ماینینگ ارز دیجیتال
- وضع رمز ارزها کشورهای مختلف
- اولین کشور مبادلات مالی کدام است؟
- آیا تاسیس صرافی های ایرانی قانونی است؟
- استخراج قانونی بیت کوین به چه صورتی است؟
- ممنوعیت معامله با بیت کوین توسط بانک ها و نهادهای مالی
- کشورهایی محدود یا ممنوع کننده‌ی رمز ارزها
- قوانین مالیات ارز دیجیتال در ایران
قانون استخراج و ماینینگ ارز دیجیتال
امروزه قانون‌گذاری برای ارزهای دیجیتال و حوزه‌ی آن با کشمکش های بسیاری رو به رو است. دولت ایران در ابتدای این امر ماینینگ رمز ارزها را ممنوع کرد و دلیل این ممنوعیت را سو استفاده از انرژی مصرفی خانگی و صنعتی دانست.
اما پس از مدتی در سال 98 بر طبق آیین نامه اجرایی در این حوزه توسط معاون اول رئیس جمهور وقت ابلاغ گشت ،که در آن ماین کردن و استخراج رمز ارزها در کشور قانونی تلقی گشت.
اما این قانونی شدن بدین معنا بود که ما نیازمند اخذ مجوز از وزارت صنعت و معدن و تجارت ،برای شروع فعالیت برای استخراج رمز ارزها هستیم.
باتوجه به آمار رسمی این وزارت خانه تا بدین زمان حدود 1384 مجوز برای ماین کردن رمز ارزها و فعالیت در این حوزه صادر کرده است که سهم ایران از فعالیت در استخراج ارزهای دیجیتال معادل 7.6 درصد در جهان است.
باید بدانیم اگرچه داشتن مجوز استفاده از برق و انرژی برای استخراج ارز دیجیتال نیاز هست، اما هزینه‌ی آن طبق تعرفه صادراتی محاسبه می‌شود.
در اثنای این بحث باید گفت واردات دستگاه های ماینر نیز در صورت داشتن مجوز از وزارت صنعت و معدن هیچگونه ممنوعیتی ندارد. اما همانطور که می‌دانیم در هر حوزه یک “اما” وجود دارد و این اما این است که اگر شما مجوز برای استخراج نداشته باشید، اداره برق مجاز به قطع برق شما است و نیروی انتظامی نیز اختیار توقیف دستگاه ماینر شما و حتی قضایی نمودن تشکیل پرونده برای شما را دارد.
وضع رمز ارزها کشورهای مختلف
با ورود دنیای رمز ارزها به عرصه وجودی و رشد روز افزون آن ،خصوصاً بیت کوین و پیشی گرفتن آن از دیگر رمز ارزها، هر کشور وضع قوانین خاصی را برای این رمز ارزها تعبیه کرد که در ذیل به چند مورد آن اشاره خواهیم کرد.
اتحادیه اروپا
باید اذعان داشت که به طور جامع و کلی ارز های دیجیتال و رمز ارزها در اتحادیه اروپا قانونی تلقی می شوند. البته قوانین صرافی های کشورهای عضو اتحادیه یکی نیست و با یک دیگر تفاوت دارند.
در کشورهای تحت عضویت این اتحادیه ،مالیات بر بیت کوین لحاظ می‌شود .اما پرداخت های رمز ارزی شامل مالیات ارزش افزوده نمی شوند. اما باید گفت در راستای این حوزه و فعالیت ها ،اتحادیه اروپا در تلاش برای ایجاد و ممکن ساختن ارز اختصاصی برای خود است.
ایالات متحده آمریکا
همانطور که می‌دانیم ایالات متحده از چند ایالت جدا و مجزا تشکیل شده که هر ایالت قوانین متفاوتی نیز دارند. و دانستن این موضوع باعث می شود که درک قوانین در ایالات متحده کمی دشوار شود.
وضعیت در آمریکا به گونه‌ای است که در بیشتر ایالت ها مجاز و در برخی دیگر غیرمجاز است. اما باید اذعان داشت که منعطف بودن این قوانین در ایالات متحده تاکنون باعث جذب عمده‌ای از نوآوری در این صنعت شده است.
در 8 سال پیش یعنی سال 2013 وزارت خزانه داری ایالات متحده FINCEN اذعان داشت که سرمایه گذاری در رمز ارزها و فعالیت در این حوزه و بهره‌وری از این موضوع به عنوان روشی برای پرداخت هیچگونه ممنوعیتی ندارد. اما این نکته هم خاطرنشان شد که فروشنده کالا یا خدمات تمایل داشته باشد به جای ارز فیات، رمز‌ارز دریافت کند.
انگلیس
در کشور انگلیس رمز ارزها خصوصاً بیت کوین قانونی محسوب می‌شوند و آنها را می‌توان جزو دارایی تلقی نمود. در این کشور مالیاتی در خصوص افزایش سرمایه برای ارزهای دیجیتال تعبیه و برقرار است و صرافی های این کشور از سال جدید میلادی ملزم به گرفتن مجوزی مجزا هستند. ضمن آنکه تمامی قوانین پولشویی و … در مورد رمز ارزها صدق و رعایت می‌شود.
ژاپن
این کشور عملکرد پیشرفته‌ای نسبت به رمز ارزها دارد و ارزهای دیجیتال خصوصاً بیت‌کوین در کشور ژاپن قانونی است. این کشور به انضمام تمامی قوانین مالی پیشین و رعایت همان‌ها، قانونی تحت عنوان خدمات پرداخت PSA را بطور مجزا لحاظ کرد.
درکشور ژاپن ارز دیجیتال به عنوان دارایی و اندوخته تلقی می شود و سودهای حاصله از آن تحت عنوان درآمدهای متفرقه به آن مالیات تعلق می‌گیرد.
صرافی‌های این کشور باید یک واحد مالی جداگانه لحاظ کنند و مجوز آن را دریافت کنند. اما صرافی های بین المللی با مجوز های شبیه به این کشور حق فعالیت در ژاپن را نیز دارند.
سوئیس
در کشور سوئیس هم، کاملا وجود رمز ارزها قانونی تلقی شده و مشمول مالیات می‌شود. ارز های دیجیتال و مهم‌ترین آن یعنی بیت کوین در این کشور تحت عنوان دارایی رسمی ،در معامله ها کاربرد دارد که قوانین پولشویی و تروریسم مالی نیز به طور کامل در مورد آنها رعایت می‌شود.
فرانسه
فرانسه در جریان یک اتفاق تروریستی تصمیم گرفت که احراز هویت در معاملات ارز دیجیتال را اجباری نماید تا بتواند به جلوگیری از تامین مالی تروریستی بپردازد. ضمن آنکه صرافی های ارز دیجیتال دراین کشور توانایی ارائه خدمات به طور قانونی را دارا هستند.
کره جنوبی
در این کشور وجود رمزارزها و دنیای کریپتوکارنسی کاملا قانونی است. اما بهره‌جویی از حساب های بدون احراز هویت ممنوع است و همچنین بازارهای Future در این کشور ممنوع و غیر قانونی هستند.
تاسیس و ایجاد صرافی در حوزه ی ارز دیجیتال در این کشور بلامانع است اما نیازمند مجوز مجزایی است .ضمن آنکه مشتری باید با حسابی احراز هویت در صرافی را تکمیل کند که با بانک هم یکسان باشد که صرافی و بانک ملزم به تایید تراکنش ها هستند.
اولین کشور مبادلات مالی کدام است؟
کشور السالوادور اولین کشوری در دنیا محسوب می‌شود که مبادلات مالی از جمله خرید کالا و خدمات را با ارز دیجیتال بیت کوین به رسمیت شناخته است و آن را پول قانونی خود عنوان کرده است.
برطبق گفته‌ی رئیس جمهور این کشور دولت این کشور اقدامی تاریخی و شگرف رقم زده‌اند تا شهروندان این کشور که مقیم خارج هستند بتواند به سهولت به نقل و انتقال پول بپردازند.
از سمتی دیگر کشور نیجریه ارز دیجیتال بیت کوین را در کشورش به عنوان ارز رسمی در امور اقتصادی و مالی به رسمیت شناخته و مورد استفاده قرار می‌دهد. کشور تانزانیا نیز بیت کوین را پول رسمی خود برشمرده تا از آن به عنوان یک اقتصاد نوین و نو ظهور درجهان بهرمند شود.
آیا تاسیس صرافی های ایرانی قانونی است؟
از آنجایی که در کشورمان ایران، صرافی ها متصل به سیستم شاپرک جهت مبادلات ارز دیجیتال انجام آن از طریق این درگاه ها صورت می‌گیرد می توان گفت کاملا قانونی است.
اما باید خاطرنشان شد که هنوز قوانین شفاف و مدونی برای صرافی های ارز دیجیتال در کشور صادر نشده است. اما بانک مرکزی، صرافی ها را ملزم به رعایت یک سری موارد مشخص کرده که در ذیل به آن اشاره می‌کنیم.
- صرافی، درصورتی مجاز به ارائه خدمات خواهد بود که تاییدیه احراز شرایط را اخذ کرده و دارای مجوز نیز باشد.
- بانک مرکزی مقدوریت اعطای مجوزهای جدید در حوزه رمز ارز برای صرافی ها بررسی و نتیجه را به اطلاع همگان می‌رساند.
- درستی و بهبود کارکرد پلتفرم صرافی و تضمین امنیت آن، به عهده مالک یا مالکان است و درصورت عدم رعایت و نقض این موراد صرافی ملزم به پرداخت خسارت به کاربران خود خواهد بود.
- فهرست ارزهای قابل مبادله در اینگونه صرافی ها توسط بانک مرکزی در بازده های 3 ماهه عرضه می‌گردد.
- صرافی ها باید قوانین مبارزه با پولشویی را رعایت و برای شناسایی کاربران خود پروتکل KYC را رعایت کنند.
- موظف بودن جهت در اختیار گذاشتن اطلاعات کابران هر صرافی به بانک مرکزی
- داشتن سقف تبدیل ریال به ارز دیجیتال و بالعکس
استخراج قانونی بیت کوین به چه صورتی است؟
برای استخراج قانونی بیت‌کوین در کشور همانطور که در سطور قبلی عنوان کردیم نیازمند مجوز و تعرفه های خاصی برای مصرف انرژی دارد که در ذیل آنها شرح می‌دهیم.
- برای واردات ماینر ها به کشور نیازمند داشتن مجوز از وزارت صمت (صنعت معدن و تجارت) هستیم.
- تعرفه برق برای ماین کردن بیت کوین برای هر کیلو وات بر ساعت با 965 تومان در نظر گرفته شده که این برابر با تعرفه صادرات برق است.
- معاملات بیت کوین و رمز ارزها دارای ممنوعیت برای تمامی بانک ها ونهادهای مالی است.
ماین کردن هر یک واحد بیت کوین برابر با میزان مصرف برق 24 خانه در تهران به صورت سالیانه است.
ممنوعیت معامله با بیت کوین توسط بانک ها و نهادهای مالی
4 سال پیش در سال 96 بانک مرکزی کشورمان رمز ارز بیت کوین را برای تمامی بانک‌ها و نهادهای مالی ممنوع کرد و برطبق این اطلاعیه خرید و فروش رمز ارزها در تمامی صرافی های کشور ممنوع شد.
اما این اطلاعیه صرفا به صرافی ها و بانک های تحت نظارت بانک مرکزی الحاق شد. با آن که گفته شد این ممنوعیت مختص به یک محدوده زمانی است، اما تا به اکنون هیچ گونه اقدامی برای رفع آن انجام نشده است. دلیل تردید برای رفع این ممنوعیت را برخی خبرهای مبتنی بر ساخت ارز دیجیتال ملی در این حوزه می‌دانند.
هم اکنون تمامی سایت ها و صرافی های فعال در این حوزه به صورت غیر رسمی هستند و هیچ تاییدیه ای از سوی بانک مرکزی دریافت نکرده‌اند.
اما باید اذعان داشت که در سال 98 ماین کردن بیت کوین تحت عنوان یک صنعت قبول و قانونی تلقی شد. اما ماین و استخراج بیت‌کوین نیازمند مجور از سوی وزارت صمت است که در صورت تخطی از این امر نیروی انتظامی و مراجع قضایی می توانند به این امر ورود کنند.
کشورهایی محدود یا ممنوع کننده‌ی رمزارزها
در این حوزه کشورهایی هستند که ارز دیجیتال را ممنوع کرده اند که به چند تا مورد از آن را شرح می‌دهیم.
- اکوادور
- ایران
- بنگلادش
- بولیوی
- تایلند
- چین
- دانمارک
- قرقیزستان
- نپال
- هند
قوانین مالیات ارز دیجیتال در ایران
در بیشتر کشورها قوانین مرتبط به ارز دیجیتال تا سال 2017 وجود نداشت. در ایران زمانی که آحاد مردم سوق به سوی ارز های دیجیتال و سرمایه گذاری در این حوزه پیدا کردند، میزان نقدینگی بالایی به این بازار تزریق شد.
اخد مالیات بر این گونه درآمد هم امری مهم و الزامی شد. البته فرار از عدم پرداخت مالیات در این حوزه توسط استخراج‌کنندگان چالش جدیدی است که این روزها در اقتصاد ایران با آن رو به رو هستیم.
بر طبق بخشنامه در حوزه استخراج ارز دیجیتال که مصوب 6 شهریور 98 است و توسط معاون مستقیم نهاد امور مالیاتی کشور ابلاغ شد، تمامی فارم های استخراج و ماینینگ تحت عنوان واحد صنعتی شناخته می‌شود .پس همانند دیگر واحدهای صنعتی مشمول پرداخت مالیات خواهند بود.
