حتما برای شما هم پیش آمده که مدتی در انتظار انجام شدن تراکنش باشید و کارمزد زیادی پرداخت کنید. مقیاس‌پذیری همان ضعف بزرگیست که یقه‌ی بلاکچین و ارزهای دیجیتال را گرفته و ول نمی‌کند. خوشبختانه طی سال‌های اخیر بلاکچین لایه 2 متولد شد و اولویت آن در رفع مشکل مقیاس‌پذیری خلاصه می‌شود. اما آیا واقعا مشکل حل می‌شود؟ آیا دیگر لازم نیست برای انجام یک تراکنش چند دقیقه منتظر بمانیم؟ با ما همراه باشید تا جواب این سوال‌ها را پیدا کنیم.
فهرست مطالب
مشکل مقیاس پذیری در لایه یک ها
شبکه بیت کوین در سال 2009 به جهان معرفی شد و تمرکز اصلی آن روی ارائه‌ی یک فناوری پایگاه داده (لجر) توزیع‌شده غیرمتمرکز بود تا تراکنش‌ها در شفاف‌ترین حالت ممکن انجام شوند. این امر مستلزم ایجاد یک توکن بومی برای تسهیل پرداخت تراکنش‌ها در بلاکچین بود که رمزارز بیت کوین متولد شد. با این حال ارزهای دیجیتال با سرعت بی‌نظیری رشد کردند. در پی این اتفاق، کمبود ذاتی مقیاس‌پذیری ارائه‌شده از سوی بلاکچین لایه 1 و سرعت پایین تراکنش‌ها به نگرانی اصلی توسعه‌دهندگان تبدیل شد و کم‌کم خود را آشکار کرد.
بلاکچین لایه 1، پروتکل پایه همچون بیت کوین و اتریوم است که در کنار پروتکل‌های لایه 2 استفاده می‌شود. این بلاکچین‌ها با نام‌های شبکه اصلی یا زنجیره اصلی نیز شناخته می‌شوند.
مسئله اصلی مشکل مقیاس‌پذیری شبکه‌ها در وهله‌ی اول به‌دلیل ماهیت الگوریتم آنها یعنی گواه اثبات کار (PoW) است. در این الگوریتم برای ساخت هر بلاک تراکنش در شبکه، مقادیر فراوانی از منابع محاسباتی مصرف می‌شود. علاوه‌بر این، حجم تراکنش‌هایی که پروتکل لایه 1 قادر به انجام آن است با زمان لازم برای تکمیل آنها نسبت معکوس داشته که نتیجه‌ای جز افزایش هزینه تراکنش در پی ندارد.
مطالعه بیشتر: بیت کوین چیست؟ به زبان ساده
اتریوم یکی دیگر از بلاکچین‌های لایه 1 است که از مکانیزم گواه اثبات کار (PoW) به گواه اثبات سهام (PoS) مهاجرت کرد تا از شر مشکل مقیاس‌پذیری رهایی یابد. این اتفاق نیازمندی اتریوم به منابع محاسباتی را کاهش داده و کارایی انرژی بلاکچین را بهبود می‌بخشد. با این حال هنوز هم اتریوم به راه‌حل‌های مقیاس‌پذیری لایه 1 تکیه کرده تا به رقم 100 هزار تراکنش در ثانیه برسد.
مطالعه بیشتر: تحلیل آینده قیمت اتریوم
همچنین این شبکه شاردینگ را نیز در دست اجرا دارد. در شاردینگ، تراکنش‌ها به مجموعه‌های داده کوچک تقسیم شده و از یک الگوریتم پردازش افقی برای پردازش موازی آنها استفاده می‌شود.
بلاکچین لایه 2 چیست و چرا به آن نیاز داریم؟
علی‌رغم مقیاس‌پذیری و محدودیت سرعت پروتکل‌های لایه 1، محبوبیت فزاینده آنها و نقدینگی فراوان منجر شده تا بلاکچین لایه 2 بر مبنای این پیرمردان از نفس افتاده خلق شود. برای مثال پالیگان مبتنی بر اتریوم است و شبکه لایتنینگ نیز بر مبنای بیت کوین فعالیت می‌کند.
در پروتکل‌های لایه 2، هزاران تراکنش پس از اعتبارسنجی در بلاکچین‌های موازی پردازش شده و سپس به شبکه اصلی منتقل می‌شوند. بدین ترتیب اطلاعات آنها برای همیشه در شبکه ثبت می‌شود.
پروتکل‌های لایه 2 قدرت بالایی داشته و برای پاسخگویی به بیش از 1 میلیون تراکنش در روز ایجاد شده‌اند. امروزه این بلاکچین‌های ثانویه در حال ارائه تجربه‌کاربری بهتر به تریدرها هستند و به واسطه‌ی مقیاس‌پذیری بالا، هزینه کارمزد آنها بسیار کمتر از لایه 1 است.
راه‌حل‌های لایه 2 با اطمینان از اینکه شبکه اصلی فاکتورهای مهم مثل در دسترس بودن داده‌ها، امنیت شبکه و تمرکززدایی را مدیریت کرده فعالیت می‌کنند. پروتکل‌های لایه 2 بار تراکنش‌ها را به شبکه موازی خود منحرف کرده تا بار شبکه اصلی کاهش یابد.
این اتفاق مشکل مقیاس‌پذیری بلاکچین‌های لایه 1 را حل کرده و متولد شدن آنها یک انقلاب بزرگ در بلاکچین بود.
تکنولوژی رول‌آپ چیست؟
امکان ندارد که از راه‌حل‌های لایه 2 بگوییم و به رول‌آپ‌ها اشاره نکنیم. رول‌آپ‌ها تراکنش‌ها را جمع‌آوری کرده تا مقیاس‌پذیری شبکه بهبود یابد. این پلتفرم‌ها امنیت اتریوم را به ارث برده و بنا به مدل جمع‌آوری، به دو مدل یعنی Optimistic Rollups و zk-Rollups تقسیم می‌شوند.
Optimistic Rollups بلاکچین‌هایی هستند که موازی با زنجیره اصلی قرار گرفته و از مصرف انرژی فراوان اجتناب می‌کنند. اساسا این بلاکچین‌ها با فرض معتبر بودن همه‌ی تراکنش‌های ارسال‌شده، امنیت را با امکان اجرای اثبات خطا درصورت مشکوک شدن به تراکنش نامعتبر ارائه می‌کنند.
نوع دوم یعنی zk-Rollups از اثبات بدون نیاز به اطلاعات برای محاسبه تراکنش‌های خارج از زنجیره استفاده کرده و صدها تراکنش را قبل از ارسال به شبکه اصلی فشرده می‌کنند.
کسب درآمد: راهنمای دریافت ایردراپ zksync
تفاوت اصلی بین این دو مدل این است که اعتبارسنجی یک بلاک در مدل Zk-rollups با سرعت بالاتری انجام شده چرا که آنها به‌جای تمام داده‌های تراکنش، فقط به اثبات اعتبار نیاز دارند.
در مدل Zk-rollups تاخیر معنایی نداشته و انتقال توکن یا یک ارز دیجیتال لایه 2 به زنجیره لایه 1 با سرعت فوق‌العاده‌ای صورت می‌گیرد. همین موضوع باعث شده تا این پروتکل‌ها به یک گزینه عالی برای انجام تراکنش‌های مالی تبدیل شوند.
مطالعه بیشتر: تحلیل قیمت و آینده رمزارز آربیتروم
از سوی دیگر، Optimistic Rollups امنیت بی‌نظیری داشته و امنیت را تضمین می‌کنند چرا که داده‌های تراکنش در لایه 1 ذخیره می‌شوند. این پروتکل‌ها سازگاری کاملی با ماشین مجازی اتریوم (EVM) و زبان برنامه‌نویسی Solidity داشته و این امکان را فراهم می‌کنند تا مشکل مقیاس‌پذیری رفع شود.
سایدچین چیست؟ آیا زنجیره‌های جانبی هم لایه 2 هستند؟
سایدچین‌ها یا زنجیره‌های جانبی بلاکچین‌های جداگانه‌ای هستند که به‌طور مستقل از مکانیسم اجماع عمل کرده اما به موازات شبکه اصلی اتریوم با یک بریج دو طرفه برای اتصال بلاکچین‌ها فعالیت می‌کنند.
سایدچین‌ها امکان فعالیت توسعه‌دهندگان و برنامه‌های غیرمتمرکز (dApp) را در پروتکل خود با امنیت بومی و سهولت بیشتر نسبت به اتریوم ارائه می‌کنند. با این حال، زنجیره‌های جانبی از مکانیزم اجماع جداگانه استفاده کرده و به همین دلیل، از نظر فنی لایه 2 نیستند. به بیان دیگر آنها سطح پایین‌تری نسبت به عدم تمرکز را در پروتکل خود ارائه می‌کنند.
یکی از این سایدچین‌ها، پلاسما نام دارد. این زنجیره به شبکه اصلی اتریوم متصل شده و شبیه به Optimistic Rollups فعالیت می‌کند. پلاسما اعتبار تراکنش‌ها را بررسی کرده و مناسب تراکنش‌هایی با سرعت بالا و کارمزد کم است. با این حال برداشت از این بلاکچین چندین روز طول می‌کشد.
مدل دیگر یعنی Validiums شباهت بسیاری به zk-rollups دارد. در واقع این سایدچین امنیت مناسبی داشته و هیچ تاخیری برای برداشت وجوه از آن وجود ندارد. با این حال این زنجیره هم به توان محاسباتی چشمگیری نیاز داشته و برای موارد استفاده با توان عملیاتی کم مقرون‌به‌صرفه نیست.
Layer-1 vs layer-2؛ کدامیک بهتر است؟
علی‌رغم تلاش‌ها برای بهبود مقیاس‌پذیری در شبکه‌های لایه 1 همچون تغییر در پروتکل اجماع و اعمال شاردینگ، هنوز تغییر چندانی به چشم نخورده و مسیری طولانی برای افزایش مقیاس‌پذیری در پیش است.
با این حال شبکه‌ها در تلاش هستند تا «سه‌گانه مقیاس‌پذیری» را حل کنند. این اصطلاح از سوی بنیان‌گذار اتریوم یعنی ویتالیک بوترین ابداع شد و به مشکلات حل نشده در شبکه‌های لایه 1 اشاره دارد. در این شبکه‌ها، نودهای تاییدکننده تراکنش‌ها قادر به دستیابی همزمان به تمرکززدایی، امنیت و مقیاس‌پذیری نیستند.
از آن سو راه‌حل‌های لایه 2 با سرعت بالایی پیشرفت می‌کنند و انجام تراکنش با این شبکه‌ها بی‌دردسرتر است. در واقع تراکنش‌ها با سرعت مناسبی انجام شده و دیگر خبری از 10 دقیقه منتظر بودن و پرداخت هزینه کارمزد بالا نیست.
بسیاری از برنامه‌های غیرمتمرکز پروژه‌ی خود را روی این شبکه‌های لایه 2 اجرایی کرده یا به‌دنبال مهاجرت به آنها هستند.
با این حال باید روش بلاکچین لایه 2 برای تایید تراکنش‌ها مورد ارزیابی قرار گرفته تا احتمال تقلب در آن بررسی شود.
آینده بلاکچین لایه 2 به چه صورت است؟
با رشد پذیرش ارزهای دیجیتال و فناوری بلاکچین در سرتاسر جهان، تمرکزها بر مقیاس‌پذیری، سرعت انجام تراکنش و هزینه کارمزد (گس) پایین معطوف خواهد شد. بلاکچین‌های لایه 1 و 2 برای راضی کردن کاربران و جذب مخاطب باید پیشرفت کرده و به‌روزرسانی‌های مختلفی را اعمل کنند.
بلاکچین لایه 2 سرعت تراکنش بالاتری داشته و کارمزد آن کمتر است. چنین مزایای جذابی به ظهور برنامه‌های جدید به‌ویژه در فضای دیفای کمک می‌کند.
علاوه‌بر این، به‌واسطه‌ی ساخته شدن بریج‌های بیشتر برای اتصال بین پلتفرم‌های مختلف، کاربران قادر هستند تا از مزایای قابلیت همکاری بیشتر در بلاکچین بهره‌مند شده و راه‌های جدیدی را در زمینه ترید دارایی‌های دیجیتال کشف کنند.
بنابراین راه‌حل‌های مقیاس‌پذیری لایه 2 نقشی کلیدی در ترویج دنیای چندزنجیره‌ای خواهند داشت و همچون گذشته باید بر مبنای سه اصل امنیت، تمرکززدایی و مقیاس‌پذیری رشد کنند.
سخن پایانی
تمام بخش‌های صنعت کریپتو باید با یکدیگر همکاری کرده تا نوآوری بیشتری در این صنعت خلق شود و جهان به یک اقتصاد غیرمتمرکز مهاجرت کند. بلاکچین لایه 2 نقش پررنگی در این مهاجرت ایفا خواهد کرد و وظیفه‌ی آن، ارائه امکانات بیشتر و بهتر برای کاربران است. شما همراهان توکن باز چه تجربه‌ای از این پلتفرم‌ها دارید؟ آیا از شبکه پالیگان برای انجام تراکنش‌ها استفاده می‌کنید؟ لطفا و نظرات خود را با ما و دیگر کاربران به اشتراک بگذارید. از اینکه تا پایان این مقاله همراه ما بودید سپاسگزاریم.
منبع: CoinTelegraph
سوالات متداول
- بلاکچین لایه 1 چه مشکلی دارد؟
بلاکچین‌های لایه 1 مثل بیت کوین و اتریوم از مشکل مقیاس‌پذیری رنج برده و تراکنش در این شبکه‌ها به‌کندی و با صرف هزینه زیاد انجام می‌شود.
- بلاکچین‌های لایه 2 چه کاربردی دارند؟
هدف بلاکچین‌های لایه 2 حل مشکل مقیاس‌پذیری است تا کاربران بتوانند با پرداخت هزینه کارمزد کمتر، تراکنش‌های خود را با سرعت بالاتری انجام دهند.
